بررسی مفهوم فطرت در اندیشه اسلامی

از مفاهیمی که در اندیشه اسلامی در حوزه های متعددی مانند فلسفه، کلام، تفسیر و اخلاق مورد توجه محققان معارف اسلامی قرار دارد مفهوم فطرت است. از میان اندیشمندان معاصر شهید مطهری و آیت الله جوادی آملی در آثار خود این مفهوم را مورد بحث و تحلیل قرار داده اند. بحث و بررسی درباره مفهوم فطرت هم در حوزه انسان شناسی و هم در حوزه خداشناسی قرار گیرد. در انسان شناسی از این جهت از فطرت بحث می شود که یکی از ویژگی های انسان وجود فطریات است. در حوزه خداشناسی از این جهت از فطرت بحث می شود که یکی از راه های شناخت خداوند با فطرت معرفی می شود. هدف مقاله حاضر بررسی مفهوم فطرت در اندیشه اسلامی و تحلیل ویزگی های مهم و کارکردهای آن در سایر حوزه های معارف اسلامی است. منظور از «برهان فطرت» در اینجا این است که انسان در اعماق جان خود، اعتقاد و ایمان به جهان دیگر و رستاخیز عظیم انسان ها و بارگاه عدل الهی را احساس می کند. قرآن کریم در این زمینه در سوره روم، آیه 30 می فرماید: فافم وجهک الدین حنیفا فطره الله التی فطر الناس علیها لا تبدیل لخلق الله الدین القیم ؛ روی خود را متوجه آیین خالص پروردگان کن! این فطرتی است که خداوند انسان ها را بر آن آفریده ودگرگونی در آفرینش خداوند نیست، این است دین محکم و استوار، موضوع سخن در این آیه عام است و تمام دین را فطری می شمارد، یعنی مجموع اصول، عقاید و حتی کلیات فروع دین و احکام در اعماق فطرت حضور دارد. «دین» دوباره در آیه فوق تکرار شده که اشاره به مجموع حقایق دینی استبر مسئله فطری بودن اعتقاد به معاد قراینی وجود دارد (بانوی اصفحانی، 100/10:1361)

کلیدواژه ها:

فطرت فلسفه اسلامی ، قرآن ، انسان