بررسی جامعه شناختی اقتصادی بازارچه های مشترک مرزی (مطالعه موردی: بازارچه های مرزی سردشت و پیرانشهر)

این نوشتار، حاصل پژوهشی میدانی از بازارچه های مرزی سردشت و پیرانشهر در استان آذربایجان غربی است که با استفاده از روش کمی و کیفی صورت گرفته است. در این مقاله سعی شده است با رویکرد جامعه شناختی - اقتصادی، میزان اثر گذاری بازارچه های مرزی به عنوان پدیده ای اقتصادی بر متغیرهای رفاهی و اجتماعی، مورد ارزیابی قرار گیرد. روش انجام این تحقیق در بخش نظری، کتابخانه ای و اسنادی و در بخش عملی، پیمایشی است. در این بررسی دو بازارچه کیله و تمرچین به عنوان نمونه انتخاب شده اند. تا بررسی دقیق روی آن ها انجام بگیرد. در نهایت با بررسی عمقی مساله نتایج و دستاوردهای زیر حاصل شده است. فعالیت بازارچه های مرزی، باعث ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم، همچنین تحرک شغلی مرزنشینان گردیده که سهم اشتغال غیر مستقیم به مراتب بیشتر از اشتغال مستقیم است. همچنین فعالیت بازارچه های مرزی باعث افزایش درآمد مرزنشینان گردیده است که در این میان، درصد کمی، بیشترین درآمد را به خود اختصاص داده و سهم اکثریت به مراتب کمتر است. استقرار بازارچه و ایجاد اشتغال برای ساکنین مرزنشینی توانسته از خیل عظیم مهاجران روستایی به شهر بکاهد، اما از اقتصاد غیر رسمی در این منطقه تا حد زیادی کاسته است. بازارچه مشترک مرزی، تاثیر شگرفی در تامین مایحتاج نیازهای ساکنین مرزنشین نداشته و کالاهای مبادله شده عمدتا رویکرد فرا استانی و فرا منطقه ای دارند. فعالیت و استقرار بازارچه ها در منطقه هر چند توانسته اند در بسیاری از متغیرهای رفاهی، بهبود نسبی ایجاد کنند، اما در زمینه فراغت نتوانسته اند آثار مشابی بر جای بگذارند؛ به طوری که بعد از استقرار بازارچه، از میزان فراغت، پاسخگویان کاسته شده است . علیرغم اینکه بازارچه ها توانسته اند حداقل امنیت نسبی از لحاظ اقتصادی در منطقه ایجاد کنند، متاسفانه ایجاد و رونق بازارچه ها نتوانسته است به شاخص های امنیت اجتماعی در منطقه کمک شایانی بکند.

کلیدواژه ها:

مرز ، مناطق مرزی ، جامعه شناسی اقتصادی ، وضعیت رفاهی ، بازارچه های مشترک مرزی