مروارید رقم سازگار و با عملکرد پایدار ژنوتیپ های امید بخش گندم نان در اقلیم شمال کشور

ژنوتیپ گندم MILAN/SHA7 CM97550-0M-2Y-030H-3Y-3Y-0Y-1M-010Y با کد (N-83-3) در سال 1378 از طریق خزانه های بین المللی HRWSN از مرکز سیمیت (CIMMYT) وارد کشور شد. در سال زراعی 80-1379 لاین مزبور در آزمایشات مقایسه عملکرد مقدماتی هم اقلیم شمال (PRWYT-N) در چهار مکان تحقیقاتی اقلیم شمال کشور (گرگان، گنبد، ساری و مغان) مورد بررسی قرار گرفت. ژنوتیپ N-83-3 با میانگین عملکرد 5/894 تن در هکتار، ارتفاع مناسب بوته و تحمل به بیماری های قارچی جزو لاین های برتر در این آزمایش بود. برتری این ژنوتیپ از نظر عملکرد نسبت به شاهد و مقاومت قابل قبول آن نسبت به بیماریهای مهم باعث شد که در سال زراعی 82-1381 این ژنوتیپ در گروه لاینهای امید بخش تحت آزمایشهای نهایی گندم اقلیم شمال کشور (ERWYT-N) بمدت دو سال زراعی در اقلیم شمال (گرگان. گنبد، ساری و مغان) مورد بررسی های سازگاری و پایداری عملکرد قرار گیرد. بر اساس نتایج دو ساله آزمایش یکنواخت سراسری مناطق شمال کشور لاین ذکر شده با میانگین عملکرد دانه 5/842 تن در هکتار در مقابل 5/011 تن در هکتار رقم تجن برتر بود. همچنین این لاین براساس نتایج دوساله دارای میانگین رتبه عملکرد 7/75 و انحراف معیار رتبه 8/22 جزو ژنوتیپ های پایدار بود. برای انجام مطالعات تکمیلی این لاین با کد N-83-3 وارد آزمایشات یکنواخت سراسری اقلیم در سال زراعی 84-83 نیز شده است. تجزیه واریانس ساده عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد که در چهار ایستگاه و طی دو سال زراعی بیشترین عملکرد این لاین مربوط به ایستگاه ساری در سال 1384 با 8/200 تن در هکتار و 19% برتری نسبت به شاهد تجن (6/917 تن درهکتار) بود. بین سالها، مکانها و اثر متقابل سال در مکان اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1% وجود دشت. متوسط عملکرد دانه لاین ها در مغان، ساری، گرگان و گنبد به ترتیب 5/918، 5/653، 4/551 و 3/939 تن در هکتار بوده است. بین لاین های آزمایش در سطح احتمال 1% اختلاف معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد که لاین N-83-3 بالاترین میانگین را بخود اختصاص داده است (5/462 تن در هکتار). اثرات متقابل ژنوتیپ در سال، ژنوتیپ در مکان و ژنوتیپ در سال در مکان نیز در سطح احتمال 1% معنی دار بودند. به علت معنی دار بودن اثرات متقابل ژنوتیپ با محیط، تجزیه پایداری ژنوتیپ ها صورت گرفت. مقاومت بالا و پایدار این لاین در طول چندین سال به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله، زنگ زرد و سفیدک پودری، پتانسیل عملکرد بالا و پایدار به همراه کیفیت نانوایی خوب موجب شده است تا در شرایطی که واریته تجن (رقم غالب منطقه) مقاومت و تحمل خود را در مقابل زنگ زرد در منطقه به تدریج از دست بدهد، لاین مذکور مناسب برای کشت در مناطق جلگه ای ساحل خزر از جمله دشت مغان در استان اردبیل و استانهای گلستان و مازندران شناخته شود و در سال 1389 بنام مروارید نامگذاری شده است.

کلیدواژه ها:

گند نام ، پایداریف عملکرد دانه ، اقلیم شمال