گفتمانی پیرامون مبحث ترجمه ی شعر، با نگاهی تطبیقی به دو زبان فارسی و انگلیسی

شعر خصوصی ترین و فشرده ترین نوع ادبیات است، یعنی در شعر هیچ گونه واژه ی زایدی وجود ندارد. در شعر است که واژه به عنوان واحد ترجمه اهمیت بیشتری دارد . پس از آن نیز خود بیت معمولا واحد ترجمه محسوب می شود. آنچه که در شعر حایز اهمیت زیادی است، تسلط مترجم بر زبان مبدا و مقصد و داشتن قریحه برای سرودن شعر است. با این حال، مترجمی که به این دو زبان تسلط نسبی داشته باشد و طبع شعر هم نداشته باشد می تواند به ترجمه ی شعر بپردازد ولی حاصل کار او درخور توجه نخواهد بود (آشتیانی ،۱۳۸۲).شعر ظریف ترین، لطیف ترین و موزون ترین شکل ادبی است. مترجم شعر باید بکوشد معنی شعر را برساند و در عین حال به تشبیهات، استعارات و تصاویر هم بپردازد. در ترجمه ی شعر زبان هایی که قرابت بیشتری با هم دارند، دشواری های کمتری وجود دارد. با این حال، عده ای بر این باورند که ترجمه ی شعر امکان پذیر نیست. ترجمه شعر از زبانی به زبانی دیگر بینهایت مشکل و چه بسا غیر ممکن است. مترجم شعر باید معانی مجازی و تصاویر واقعی را در ترجمه ی شعر بازآفرینی کند. این موضوع که مترجم به محتوی یا سبک اهمیت می دهد و برای حفظ آن به وزن، قافیه، صدا و ساختار اولویت می دهد نه تنها به ارزش های آن شعر بستگی دارد بلکه به نظر مترجم درباره ی شعر نیز مربوط می شود (آشتیانی، ۱۳۸۲). در صورتی که استفاده از قافیه در ترجمه ی شعر باعث تصنع و تکلف شود باید از آن پرهیز کرد و تنها به نثر شاعرانه و انتخاب واژه های همخوان، خوش صدا و آهنگین مناسب اکتفا کرد.وجود قریحه و خلاقیت ادبی در مترجم یکی از لوازم ترجمه ی ادبی است. ترجمه ی شعر نباید به هیچ وجه یک عمل مکانیکی باشد. ترجمه ی شعر یک عمل عاطفی است. مترجم خوب شعری را که قصد ترجمه اش را دارد باید خوب بشناسد و بعد آن را به طبیعی ترین شکل زبان خود بر گرداند و باید بتواند مفهوم دقیق کلام و صور خیال شاعر را در ذهن خود به زبان مقصد بازسازی کند. اگر کسی بر زبان مبدا تسلط کافی نداشته باشد اصلا صدای شاعر را نخواهد شنید ) امامی، ۱۳۸۱). از آنجا که شعر از انواع متون ادبی است لازم به یاد آوری است که معمولا متون ادبی را به قصد لذت می خوانند. اما حس زیبایی شناختی انسان نه رشوه پذیر است و نه بر اساس توصیه انگیزش می یابد. بنابراین، نخستین اصل در ترجمه ی ادبی آن است که به زبان ترجمه استواری و انسجام لازم را آن سبک فراخور را بدهیم. در اینجا ترجمه در گستره ای انجام می گیرد که می توان آن را آفرینندگی در زبان دانست. کیفیت ترجمه ی ادبی را بیشتر بر این می سنجند که آیا و تا چه اندازه مترجم توانسته است محتوی متن مبدا را در زبان مقصد به قالبی متناسب و پیراسته در آورد، زیرا در غیر این صورت محتوا نیز به خودی خود از ارزش می افتد و جاذبه اش را از دست می دهد (حدادی، ۱۳۷۲).