بررسی آزمایشگاهی عملکرد زهکش های زیرزمینی با فیلتر مصنوعی (مطالعه موردی استان خوزستان)

توجه به نقش پوشش زهکشی به عنوان هادی آب و فیلتر ذرات ریز دانه ها، پوشش های معدنی از عملکرد بهتری برخوردار هستند. ولی مسایل محیط زیست (برداشت شن از معادن)، هزینه های زیاد تهیه، حمل و کارگذاری این پوشش هادست اندرکاران این رشته را بر آن داشته که از سایر انواع پوشش های آلی و مصنوعی استفاده نمایند. عملکرد پوشش های مصنوعی در مقایسه فنی و اقتصادی با پوشش های معدنی تا کنون انجام شده است و تمامی آن ها حاکی از عملکرد خوب پوشش های مصنوعی می باشد. اما هنوز استفاده از آن ها در سایه ای از ابهام در نظر مسیولین محترم و کارشناسان این رشته قرار دارد. با توجه به تحقیقات گذشته و استفاده از این نوع فیلترها در پروژه های زهکشی خوزستان، در این مطالعه تصمیم گرفته شده که عملکرد فیلترهای مصنوعی نوع PP450 از سه کارخانه مختلف با خاک سه منطقه رامشیر، حمیدیه، داریون (شوشتر) که از مناطق در حال اجرای طرح 550 هزار هکتاری می باشند مورد ارزیابی قرار گیرند. در این مطالعه سه نوع پوشش مصنوعی از کارخانه های موجود (به نامهای الف، ب و ج) در یک مخزن آب و خاک (مدل آزمایشگاهی) مورد بررسی قرار گرفت تا ضمن ارزیابی پوشش هایکارخانه های مختلفدر خاک های مختلف، ضرایب هیدرودینامیکی آن هااندازه گیری شود. در این مطالعه با استفاده از پیزومترهایی که در فواصل 5 و10 سانتی متری از هر چهار طرف لوله زهکش قرار دارد، سطح آب مشخص شده و میزان دبی خروجی و مقاومت ورودی آب به زهکش های زیرزمینی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بدین طریق عملکرد و راندمان زهکش های زیرزمینی با فیلتر مصنوعی مختلف در خاکهای متفاوت مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ها نشان داد که دبی خروجی از لوله های زهکش هر سه کارخانه الف، ب و ج در طی 2000 ساعت کارکرد زهکش ها (معادل 20 سال دوره بهره برداری) سیر نزولی داشته و با حرکت ذرات خاک به داخل پوشش ها و کاهش هدایت هیدرولیکی مجموع خاک- پوشش باعث افزایش مقاومت ورودی آب به داخل لوله های زهکش شده است. ضریب زهکشی به دست آمده از زهکش های هر سه کارخانه نشان از عملکرد خوب زهکش ها پس از سه ماه کارکرد بوده و توانایی خروج زهاب از خاک هر سه منطقه را بعد از این مدت دارا می باشند. از آنجاییکه پوشش مصنوعی هر سه لوله زهکش از نوع pp450 است، عملکرد لوله های زهکش هر سه تولید کننده بسیار نزدیک به هم بوده و در خاک منطقه شوشتر وپوشش تولیدی کارخانه الف، نتایج بهتری در دبی خروجی و ضریب زهکشی بدست آمده نشان داد. در خاک منطقه شوشتر و حمیدیه، عملکرد لوله زهکش کارخانه ب و ج نزدیک به هم بوده ولی کارخانه ب عملکرد بهتری را نشان داد.واژه های کلیدی: پوشش مصنوعی، زهکشی زیرزمینی، خوزستان