ارزیابی و اصلاح دستگاه مغزه گیررسوبات بستر برای مصالح چسبنده

تحقیقات مهندسی رودخانه و حفاظت سواحل و اجرای طرح های راهبردی مرتبط، مستلزم به کارگیری روش های مختلف میدانی، آزمایشگاهی و مدلسازی است. از طرفی استفاده از دستگاه مغزه گیر رسوبات بستر به عنوان ابزاری مهم به منظور گردآوری اطلاعات محیطی از طریق برداشت ستون رسوبات دست نخورده از محیطهای رودخانه ای و ساحلی شناخته شده است. مرور فنی مزایای و معایب دستگاههای مشابه مورد استفاده نشان داد که اولا بعضا جهت نمونه برداری از رسوبات مناطق خاص ساخته شده و ثانیا قابل بهره برداری در تمام محیطهای رسوبی نیستند. لذا ضرورت های علمی و اقتصادی بر ارزیابی دستگاه های موجود و اصلاح طراحی و ساخت مغزه گیردست نخورده رسوبات بستر بویژه برای مصالح چسبنده و اشباع از آب تاکید دارد. لذا در این تحقیق با توجه به شرایط خاص محیطهای رسوبی رودخانه ای، تالابها، دریاچه ها و سواحل ایران، مدل سازگار طراحی و ساخته شده است. مراحل طراحی و ساخت مغزه گیر رسوبی در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، کارگاه فنی انجام شد. مهم ترین دستاورد این تحقیق، طرح نهایی و ساخت دستگاه مغزه گیر مصالح چسبنده بستر در 2 نوع AوBمی باشد. نوع ‭A ‬از اجزا اصلی کلاهک استیل، دریچه یکطرفه، لوله اصلی استیل یا آلومینیم، لوله شفاف اکریلیک داخلی، بدنه اصلی استیل، دسته های آلومینیمی قابل اتصال و بالاخره وزنه هدایت کننده و تجهیزات جانبی است. دستگاه نوع ‭B ‬دارای طرح نسبتا مشابه نوع ‭A ‬است با این تفاوت که لوله اصلی از نوع شفاف اکریلیک با درپوش لاستیکی مکش کننده و بدون کلاهک و دریچه است. مشخصه منحصربفرد نوع ‭B ‬قابلیت برداشت 2 مغزه رسوبی همزمان است. آزمون های کارایی مغزه گیرمذکور همچون درصد موفقیت در دفعات نمونه گیری، حفظ ستون رسوب در نمونه بردار، عدم فشردگی آن، و قابلیت حمل در شرایط اقلیمی و جغرافیایی متفاوت و در خورهای عسلویه، بساتین، خلیج نایبند، رودخانه گاوبندی، ماسوله رودخان گیلان، رودخانه سفیدرود و بخش های مختلف تالاب انزلی به انجام رسید. دستگاه ساخته شدهقادر است نیازمندی های مطالعات رسوب شناسی، ژیوتکنیک، ژیوشیمی، برآورد مخاطرات زیست محیطی و بیولوژیکی محیطهای آبی همچون تالاب ها، دریاچه ها، رودخانه ها، خورها، خلیج ها و مناطق ساحلی را در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور و دیگر مراکز علمی پژوهشی کشور و خارج از کشور را تامین کند. کلمات کلیدی: مغزه گیر رسوبی، نمونه برداری، طراحی و ساخت، محیطهای رسوبی، مهندسی رودخانه و سواحل