طبقه بندی مورفوکلیماتیک خندق های استان کرمانشاه

علیرغم گستردگی و اهمیت فرسایش خندقی در عرصه های طبیعی و کشاورزی، تاکنون طرح تحقیقاتی جامعی در خصوص بررسی، شناسایی و طبقه بندی خندق های استان کرمانشاه صورت نپذیرفته است. لذا تحقیق حاضر با این هدف و در راستای شناخت خصوصیات مورفولوژیک خندق ها و تعیین توزیع مکانی و اقلیمی این پدیده در استان تدوین گردیده است. برای این مهم ابتدا با جمع آوری اطلاعات از مراجع ذیربط و نیز با استفاده از عکسهای هوایی ‮‭20000:1‬ و ‮‭50000:1‬ مناطق عمدتا خندقی استان مشخص و سپس این اطلاعات با استفاده از عملیات میدانی تصحیح گردید. محدوده های اقلیمی مناطق خندقی استان با استفاده از نقشه های موجود و بر اساس روش دومارتن اصلاح شده مشخص شد. سپس در هراقلیم دو منطقه خندقی به عنوان هدف مشخص و در هریک از آنها یک خندق معرف و دو تکرار شناسایی و با عملیات میدانی و بازدید صحرایی شناسنامه این خندق ها تکمیل گردید. در این شناسنامه مشخصات مورفومتریک هر خندق ثبت گردید. این مشخصات شامل طول، پلان عمومی و موقعیت جغرافیای مشخصات خندق در سر هدکت و در فواصل ،‮‭50 25‬ و ‮‭75‬ درصد از راس بود. ضمنا نمونه گیری از خاک در مقاطع فوق انجام و در آزمایشگاه برخی مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک که از نظر تیوریک با فرسایش مرتبط هستند تعیین گردید. نتایج اجرای طرح نشان داد که خندق های استان عمدتا در اراضی تیپ تپه ها و دشت های دامنه ای وجود دارند. خندق های موجود در تیپ دشت های دامنه ای عمدتا با مقطع ذوزنقه ای بوده و پلان عمومی بیشتر آنها پنجه ای و پروفیل راس خندق عمدتا عمودی است. عامل اصلی توسعه خندق ها در این تیپ اراضی، فرسایش پذیری خاک، شدت بارندگی و نوع کاربری اراضی است. در تیپ تپه ها، مقطع عمده خندق ها ‭V ‬شکل و پلان عمومی موازی و پنجه ای است و راس خندق عمدتا مایل و منتهی به رخنمونهای سنگی است. عامل اصلی گسترش این خندق ها فرسایش پذیری خاک، و تخریب پوشش گیاهی، ونیروی ثقل و لغزش دیواره ها است. بیشترین توزیع خندق های استان در سازندهای تبخیری گروه فارس است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داده که ‮‭16/65‬ درصد از کل استان را مناطق خندقی تشکیل می دهد که در هشت اقلیم استان شامل نیمه خشک سرد،خشک بیابانی معتدل،مرطوب سرد ، نیمه خشک معتدل، خیلی مرطوب سرد، نیمه مرطوب سرد، مرطوب معتدل و خشک بیابانی گرم واقع شده اند. واژه های کلیدی:خندق، اقلیم، مورفوکلیماتیک، طبقه بندی، ایجاد خندق،کرمانشاه.