مصرف بهینه کود و پایداری حاصلخیزی خاک، کلید دستیابی به افزایش عملکرد هکتاری، حفظ محیط زیست، ارتقاء سطح سلامت جامعه و تأمین امنیت غذایی

با نگاهی به وضعیت تولید غذا در کشور، مشخص م یشود که سهم بخش غذا در اقتصاد ایران بسیار مهم است. به طوری که ۴۰ درصد از تولید خالص ملی و ۴۰ درصد ارزش افزوده در اقتصاد ملی را شامل م یشود. در این میان بخش کشاورزی بالاترین سهم را در بخش غذا ایفا م ینماید. بخ شهای زراعت و باغبانی با ۵۷ درصد بیشترین سهم را در بخش کشاورزی دارا م یباشد. با توجه به افزایش جمعیت و نیاز بیشتر به غذا، شواهد حاکی از آن است که امکان افزایش تولید از طریق افزایش سطح زیر کشت امکان پذیر نم یباشد، چرا که در طول ۲۵ سال گذشته تنها ۴۸۳ هزار هکتار اراضی جدید به اراضی تحت کشت اضافه شده است. لذا تمرکز بر افزایش تولید در واحد سطح (Intensification) بایستی یکی از مهمترین استراتژیهای کشور باشد تا کلیه فاکتورهای مؤثر در تولید به کار گرفته شود. در بیانیه جهانی غذا، حاصلخیزی خاک به عنوان کلید امنیت غذایی و کشاورزی پایدار بیان گردیده و مطالعاتFAO نشان داده است که حدود ۵۵ درصد افزایش تولید در اثر مصرف بهینه کود بوده است. مطالعات گروه مشورتی تحقیقات بی نالمللی کشاورزی (CGIAR) برآورد نموده است که ذخیره اراضی حاصل از همه تلاشهای تحقیقاتی برای افزایش عملکرد در واحد سطح، بیش از ۴۰۰ میلیون هکتار بوده و در این میان سهم کودهای شیمیایی را ۳۰ تا ۵۰ درصد این ذخیر هسازی اعلام م ینماید. از طرف دیگر پذیرش بخش کشاورزی به عنوان ابزار اولیه کاهش سوء تغذیه به صورت پایدار مورد تأکید همگان است و در این میان مدیریت سیستمهای زراعی از جمله کودهای شیمیایی، وارد کردن لگومها، انتخاب ارقام با جذب بالای عناصر غذایی کم مصرف، طراحی سیستمهای کشت با توجه به نیازهای انسانی به خوبی میتواند آن را تأمین نماید. خوشبختانه در کشور تجربیاتی در این زمینه وجود دارد از جمله آن م یتوان از توصیه نامه کودی بر اساس آزمون خاک، تأسیس بیش از ۶۰ آزمایشگاه خصوصی در کشور، تغییر فرمول کودی کشور از N: P2O5: K2O +Micro % 3+85-100 در سال 1370 به %1/5 + 23-48-100 نام برد. در کنار تجربیات برای تحقق پایداری حاصلخیزی خاک و مصرف به کود، از هم اکنون بایستی تدابیری اندیشیده شود که از آن جمله میتوان از تدوین سیاست ملی خاک، نهایی نمودن قانون جامع خاک، قانون جامع کود، جایگاه تولید و مصرف کودهای بیولوژیک اتخاذ استراتژ یهای کشاورزی متناسب با مناطق اگرواکولوژیکی و استقرار شبکه پایش کیفیت خاک(Monitoring) اولویت به مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه ،(ISPNM) و تغییر نگرشهای تک دیسیپلینی به نگرشهای جامع نگر(Holistic approach) و رهیافت مشارکتی (Participatory approach) اشاره نمود، تا در دهه های آینده بتوانیم ضمن حفظ محیط زیست و پایداری تولیدات کشاورزی، نیاز غذایی جمعیت رو به افزایش را به طور کمی و کیفی تأمین نمائیم.

کلیدواژه ها:

چالشهای برنامه های چهارم توسعه ، امنیت غذایی ، نان سبو سدار غنی شده ، عناصر کم مصرف (ریز مغذی) ، ارتقاء سطح سلامت جامعه و حفظ محیط زیست