مطالعه عملکرد دانه و برخی از خصوصیات زراعی ژنوتیپ های گندم در شرایط دیم مزارع زارعین منطقه دیلمان (گیلان)

در این تحقیق ‮‭13‬ لاین و رقم گندم نان زمستانه جدید از ژنوتیپ های معرفی شده توسط موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور و یک رقم گندم متداول در منطقه (مروارید به عنوان شاهد) طی سال زراعی ‮‭1391-92‬ در مزرعه ای واقع در بخش دیلمان از توابع شهرستان سیاهکل در استان گیلان به صورت دیم و در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار کشت گردیدند. ژنوتیپ ها از نظر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی مانند تعداد پنجه بارور، طول سنبله، تعداد دانه پردرسنبله، وزن هزار دانه، ارتفاع ساقه، طول دوره پر شدن دانه و درصد پروتیین دانه مورد مقایسه گرفتند. عملیات زراعی دیمکاری شامل مراحل خاک ورزی، کاشت، داشت و برداشت مطابق با عرف محل انجام گردید و از میانگین داده های هر کرت آزمایشی برای تجزیه های آماری شامل تجزیه واریانس، مقایسه میانگین ها به روش توکی، برآورد همبستگی دو به دوی صفات، تجزیه همبستگی و برآورد روابط رگرسیونی ساده و چندگانه عملکرد و اجزای آن استفاده شد. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها فقط از نظر دو صفت عملکرد دانه و وزن هزار دانه اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1 درصد وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد و وزن هزار دانه ارقام به روش توکی، از بین ‮‭14‬ رقم و لاین تحت آزمایش، 3 ژنوتیپ برتر را شناسایی نمود. بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار در این تحقیق (* ‮‭0/614‬)، بین تعداد پنجه بارور و طول دوره پر شدن دانه به دست آمد. بیشترین همبستگی منفی و معنی دار (** ‮‭0/708‬-) نیز بین وزن هزار دانه و تعداد دانه پر در سنبله به دست آمد. هم چنین بررسی روابط عملکرد و اجزای آن به کمک برآورد رگرسیون ساده و چندگانه و نیز تجزیه علیت داده ها نشان داد که به ترتیب تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و ارتفاع گیاه به طور مستقیم و تعداد پنجه بارور و طول سنبله به طور غیر مستقیم بر افزایش عملکرد دانه ارقام تحت مطالعه موثرند. واژههای کلیدی: گندم- ارقام- دیلمان- مقایسه عملکرد