بررسی تغییرات فصلی تولید و مصرف گیاهان مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (خوزستان- مسجدسلیمان)

هر یک از گونههای مرتعی در ماه های فصل چرا و سال های مختلف، تولید معینی دارند. دام چرنده نیز در هر مقطع از فصل چرا و سال های مختلف مقدار علوفه معینی مصرف می کند که بر حسب شرایط و نژادهای مختلف متفاوت می باشد. بدون شناخت خصوصیات تولیدی گیاهان و میزان مصرف علوفه یک مرتع در طول دوره چرا برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. به منظور بررسی خصوصیات رویشی و تولیدی و میزان مصرف علوفه گیاهان در مراحل مختلف رویشی توسط دام، طرح حاضر به مدت سه سال (‮‭1386-89‬) در مراتع بردمار مسجدسلیمان به اجرا گذاشته شد. بدین منظور از ابتدای فصل رویش تولید علوفه گونه ها در داخل فطعات محصور و علوفه باقیمانده آنها در عرصه های چرا شده توسط دام، با فواصل یک ماهه برداشت شده و از تفاضل آن ها، میزان مصرف از هر گونه تعیین شد. این کار تا پایان فصل رویش گونه های چندساله و دایمی برای تولید در منطقه ادامه یافت. سرانجام به منظور تاثیر سالصهای مورد مطالعه و ماهصهای برداشت بر تولید و مصرف گونهصهای تحت بررسی در منطقه مورد مطالعهص، اعداد و ارقام حاصل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بین سه سال، سال دوم کمترین و سال سوم بیشترین مقدار تولید را به خود اختصاص داده اند. که رابطه معنی داری با میزان بارندگی در سال های مذکور دارد. سهم گونه های یکساله در تولید مرتع بالا بوده و بیشترین مقدار تولید را به میزان ‮‭2.78‬ درصد به خود اختصاص دادند. و4 گونه دایمی تولید کننده علوفه نیز جمعا ‮‭8.21‬ درصد تولید را داشته اند. اوج تولید منطقه آذر و بهمن ماه بوده و تولید در سایر ماهها کمتر است. گونه های یکساله بیش از ‮‭75‬ درصد در ماههای آذر و بهمن تولید نموده اند. که این روند در گونه های دایمی که نقش کمتری در تولید و مصرف دام منطقه را به خود اختصاص می دهند بیش از ‮‭54‬ درصد از تولید خود را در ماههای بهمن و اسفند تولید کرده اند. بطور متوسط در فصل رویش وتا پایان خروج موقت دام در فروردین ماه حدود ‮‭36‬ درصد گونه های یکساله و ‮‭22‬تا ‮‭30‬ درصد از گونه های چند ساله تولید شده مصرف شده است. در میان گونه های مورد بررسی عمدتا آنهایی که تولید بالاتری داشتند مصرف بالاتری نیز داشته اند. میزانی از تولیدکه در فصل رویش به مصرف دام نمی رسد در 2 تا ‮‭2/5‬ ماه اولیه اواخر شهریور مهر و آبان سال بعدی به مصرف می رسد. یعنی زمانی که هیچ نوع رویشی در مرتع وجود ندارد. واژه های کلیدی: تغییرات فصلی، تولید و مصرف گیاهان مرتعی، درصدبهرهصبرداری گیاهان مرتعی، فصل چرا، سایت بردمار مسجد سلیمان