ارزیابی عکس العمل ارقام و لاین های پیشرفته گندم انتخابی از آزمایشات سال ‭90-89 ‬دیم (اقلیم سرد- گرم) غلات نسبت به بیماری سیاهک پنهان معمولی گندم با عامل ‭Kuhn Tilletia laevis ‬در مناطق دیم کشور

سیاهک پنهان معمولی با عامل ‭Kuhn Tilletia laevis ‬از بیماریهای مهم گندم در مناطق دیم می باشد. به منظور گزینش ژنوتیپ های مقاوم به این بیماری تعداد ‮‭260‬ ژنوتیپ گندم دیم و2 ژنوتیپ تریتیکاله نسبت به این بیماری در مناطق مراغه و کردستان به مدت یکسال مورد مطالعه قرار گرفتند. 8گرم از بذر هریک از ارقام ولاینها به نسبت وزنی 5 در هزار با اسپور زنده جدایه قارچ عامل بیماری جمع آوری شده از محل های اجرای آزمایش آغشته شده و هر رقم/ لاین در دو خط یک متری به فاصله ‮‭30‬ سانتی متر کشت گردید. در طول دوره رشد مراقبت های زراعی بعمل آمد و پس از رسیدن گندم، خوشه های سالم و آلوده شمارش و درصد آلودگی و عکس العمل هریک از لاین ها نسبت به بیماری مشخص شد. نتایج این مطالعه نشان داد که تعداد ‮‭135‬ ژنوتیپ در هر دو منطقه اجرای آزمایش (مراغه و کردستان)، با میزان آلودگی بین 0 تا %5 نسبت به این بیماری مقاوم می باشند. استفاده از این ژنوتیپ ها برای ایجاد ارقام مقاوم در برنامه های به نژادی مفید بوده و در صورت داشتن صفات مطلوب زراعی بعنوان رقم مقاوم قابل معرفی می باشند. هیچ یک از ژنوتیپ های تریتیکاله در هر دو منطقه به این بیماری آلوده نشدند. نتایج این بررسی نشان داد که ‮‭51‬ درصد از ژنوتیپ های گندم نان و ‮‭52‬ درصد از ژنوتیپ های گندم دوروم در هر دو منطقه نسبت به بیماری سیاهک پنهان معمولی مقاوم بودند. وجود تفاوت بین میزان آلودگی ارقام و لاین ها در مناطق مختلف نشان دهنده تاثیر اقلیم و تفاوت در قدرت بیماریزایی یا ویرولانس قارچ عامل بیماری در مناطق مختلف میباشد. مطالعات و ارزیابی های سال های پیشین نسبت به این بیماری در مناطق مذکور نشانگر این است که جدایه قارچ عامل بیماری در کردستان دارای ویرولانس بیشتری می باشد. واژه های کلیدی : سیاهک پنهان معمولی - گندم دیم، ،مقاومت‭. Tilletia laevis Common bunt