اعتبارسنجی سندی و دلالی حدیث «یرجح مداد العلماء على دماءالشهداء» از منابع فریقین

در منابع دینی فریقین این حدیث از شهرت و کثرت نقل، استعمال و استناد بسیاری برخوردار است. اکثر محدثان و شارحان به دلیل اغماض از بخش ابتداییِ آن، تقطیع نامناسب، نقل به معنا و دخالت ارتکازات ذهنی در فرآیندِ فهمِ دلالی آن، برداشت های متفاوت و گاه متعارضی از حدیث ارائه نموده اند. این مقاله، با بیان کیفیت و چگونگی«وضع موازین» در قیامت، تبیین مفهوم «ترجیح» و تفاوت آن با «تفضیل»و شرح مراد معصوم (ع) از عالمان در عبارت «مداد العلما» در صدد ایضاح مدلولِ حدیث است. از این رو، پس از واکاوی دقیق‌ متنِ حدیث در منابع فریقین و توجه به سند و دلالت آن، با رویکردی توصیفی-تحلیلی، با معرفی نمودنِ معصومان(ع) به‌مثابه معیارِ حقیقی موازین در ‌گستره قیامت و تاکید بر معنای «ترجیح»-نه تفضیل یا تفوق- و توجه به کاربست آن در حدیث، رجحان جوهرعالمان برخون شهیدان را ره‌آورد نوعی نسبت‌سنجی میان مداد علماء و دماء شهدا با معیارهای توزین باید برشمرد. همچنین، این ویژگی را صرفاً شامل دانشمندانی باید دانست که در متون دینی به آن‌ها «عالمان ربّانی» اطلاق می‌شود که علاوه بر روایت‌ و وراثت علوم انبیاء، پیوندی وثیق با خدای ‌سبحان برقرار نموده‌اند.

کلیدواژه ها:

شهید ، موازین ، مداد العلماء ، دماء الشهداء ، عالمان ربانی