تاثیر تدوین الگوی طراحی آموزش تفکر بر پرخاشگری به عنوان عامل زمینه-ساز رفتارهای غیراخلاقی نوجوانان

زمینه: پرخاشگری یکی از عوامل زمینه­ساز رفتارهای غیراخلاقی است. آموزش و پرورش تفکر می­تواند از بروز پرخاشگری جلوگیری کند. هدف پژوهش حاضر، تدوین الگوی طراحی آموزش تفکر مبتنی بر نظریه اجتماعی ـ فرهنگی ویگوتسکی و سنجش تأثیر آن بر کاهش پرخاشگری به عنوان یکی از عوامل زمینه­ساز رفتارهای غیراخلاقی دانش­ آموزان است. روش: روش پژوهش آمیخته و طرح پژوهش، آمیخته اکتشافی متوالی است. در بخش کیفی از روش تحلیل مضمون و در بخش کمّی از روش آزمایش استفاده شد. جامعه بخش کیفی شامل متون علمی از سال 1930 تا 2019 بود که به روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب شدند و شامل 18 کتاب و 40 مقاله بود. همچنین با 6 نفر از متخصصان به روش گروه کانونی مصاحبه صورت گرفت و الگو تدوین شد. در بخش کمّی، الگوی تدوین شده برای 15 نفر از متخصصان که به شیوه هدفمند انتخاب شده بودند، ارسال شد. همچنین از بین دانش­آموزان مدارس دخترانه شهرستان اسدآباد با روش نمونه­گیری خوشه­ای تک مرحله­ای، 30 نفر انتخاب و در 2 گروه آزمایش و کنترل جایگزین و 9 جلسه 75 دقیقه­ای به آن‌ها آموزش تفکر داده شد. ابزار بخش کمّی شامل پرسشنامه محقق­ساخته برای اعتبار سنجی الگو با ضریب پایایی 72/0 و مقیاس درجه­بندی سنجش رفتارهای غیراخلاقی با ضریب پایایی 74/0 بود. روش آماری T تک نمونه­ای و T  مستقل بود. یافته ­ها: الگوی طراحی آموزش تفکر با 3 مضمون فراگیر و 15 مضمون سازمان­دهنده، به روش شبکه مضامین تدوین و اعتبارسنجی شد. در فرضیه اول یعنی کاهش پرخاشگری، مقدار t محاسبه‌شده 899/2 با درجه آزادی 28 در سطح 05/0 >P معنادار است. در فرضیه دوم یعنی کاهش رفتارهای غیراخلاقی مقدار t محاسبه‌شده 2/13 با درجه آزادی 4 در سطح 05/0 >P معنادار است. نتیجه­ گیری: آموزش تفکر مطابق با الگوی تدوین شده منجر به کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و در نتیجه کاهش رفتارهای غیر اخلاقی دانش­ آموزان دختر شد.

کلیدواژه ها:

Thinking instructional design model ، Vygotsky‘s sociocultural theory ، Aggression ، Immoral behavior ، الگوی طراحی آموزشِ تفکر ، نظریه فرهنگی ـ اجتماعی ویگوتسکی ، پرخاشگری ، رفتار غیراخلاقی