رابطه تابوت‏واره نخل‏ با درخت خرما

«نخل»، تابوت چوبین آذین‏ بندی شده‏ای است که در منطقه وسیعی از ایران، در برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(ع) از آن استفاده می ‏شود. تاکنون به ارتباط بین این «تابوت‏واره» و «درخت خرما» پرداخته نشده است. هدف این مقاله روشن کردن این ارتباط است. آریایی‏ ها نخل را نمی‏ شناختند و نسبت به آن باوری نداشتند. پس از آشنایی با درخت خرما و پی‏بردن به ارزش والای آن، برایش تقدس قایل شدند. از شواهد باستان‏ شناسی چنین برمی‏ آید که در آشور و غرب آسیا «نخل‏گردانی» مرسوم بوده است. مرگ سیاوش برای ایرانیان بهانه‏ ای بوده تا هر ساله با برگزاری آیین سوگواری به تجلیل از وی بپردازند. در دیوارنگاره «پنجکنت» دیده می‏شود که جنازه سیاوش درون اتاقکی قرار گرفته است و اطراف آن را مردم سوگوار فرا گرفته‏ اند. پس از اینکه نخل برای ایرانیان، تقدس یافت، در ساخت تابوت‏واره‏ای که برای «سوگ سیاوش» و یا مراسم مشابه می ‏ساختند، از برگ درخت خرما در ساخت یا تزئین آن استفاده شد، این سازه جدید «نخل» نامیده شد. پس از مدتی، خواسته شد که سازه‏ هایی با ماندگاری زیاد درست کنند که در آن از برگ‏های نخل نیز استفاده شده باشد. چون این دو قابل جمع نبودند، وظیفه حضور نمادین «برگ‏ درخت خرما» در تابوت‏واره به هنرمندان محول شد.

کلیدواژه ها:

درخت خرما ، نمادین ، تابوت‏واره ، نخل