مدیریت ژن های مقاومت به تنش های زیستی

خسارت حاصل از تنش هاي زیستی حدود یک سوم تولید محصولات کشاورزي است. براي جلوگیري از این خسارت استفاده از مدیریت تلفیقی آفات به مفهوم عام توصیه میشود. باید به تمام اجزاي شالوده این مدیریت، توجه خاص کرد و به آنها اهمیت داد. یکی از اجزاي این مدیریت، استفاده از ارقام مقاوم میباشد که در صورت بکارگیري صحیح ژنهاي مقاومت، به مقاومت پایدار و کاهش خسارت خواهیم رسید ودر صورت بکارگیري ناصحیح این ژنها، به مقاومت زودگذر، شکستن مقاومت، افزایش بیوتیپ ها و نژادهاي آفات و بیماریها و افزایش خسارت خواهیم رسید. موضوع دوام مقاومت متاثر از عواملی همچون پاتوژن یا حشره آفت، سیستم کشاورزي، محیط، شانس، ناقل بیماري، ... و گیاه میزبان است. لذا در مبارزه با این تنش ها حتما این عوامل باید مد نظر باشد و صرف توجه تنها به گیاه میزبان اشتباه محض می باشد. بیماریها بر اساس میزان تغیرپذیري در ایجاد نژاد، نحوه انتشار بیماري، نحوه پارازیته کردن میزبان، اثر متقابل میزبان با پاتوژن و ... به سه گروه عمده تقسیم می شوند و مشابها در آفات نیز گروه بندي داریم. بر این اساس در میزبان تناظري از لحاظ تعداد ژنهاي مقاومت وجود دارد بدین معنی که براي پاتوژن هاي (مشابها براي حشره آفت خطرناك، تعداد ژنهاي مقاومت اختصاصی بیشتري در میزبان بر علیه آنها می بینیم. از سوي دیگر مقاومت غیر اختصاصی هیچ اثر متقابلی را با میزان ندارد و لذا شکستن مقاومت غیر محتمل است. براي آفت و بیماري هاي کمتر خطرناك میتوان از تنوع موجود در میزبان به راحتی استفاده کرد و تنش مربوطه را کنترل کرد و از طرق مختلف همچون به نژادي کلاسیک، موتاسیون و انتقال ژن میتواند استفاده شود اما هرچند روش اصلاحی تقریبا آسان است اما ارزیابی براي این تنش ها کمی با سختی و مشکل همراه است. براي آفت و بیماري هاي خطرناك فقط به نژادي کلاسیک جوا میدهد چون با مقاومت غیراختصاصی استفاده میشود و این مقاومت پایدار خواهد بود. در اینجا هرچند روش اصلاحی کمی مشکل است اما ارزیابی براي این تنشها آسان تر است. در ادامه چالش ها و راهکارهاي روشهاي اصلاحی مختلف و نیز روشهاي ارزیابی به این تنش ها و نیز محاسن و معایب هر روش مورد بحث خواهد گرفت که با حفظ ساختار جمعیت نژادها / حشره آفت به مقاومتی پایدار رسید.