سنجش میزان تاب‌آوری اجتماعی در منطقه 9 کلان‌شهر تهران

با توجه به افزایش رخدادهای طبیعی و درنتیجه تعداد تلفات و خسارات انسانی و کالبدی ناشی از آن‌ها، امروزه جوامع محلی در تلاش‌اند تا راهکارهایی را بیابند که بتوان با دستیابی به آن‌ها سریع‌تر به وضعیت عادی بازگشت. ازاین‌رو موضوع تاب‌آوری مورد تأکید خاص قرار گرفته‌است. با توجه به آسیب‌پذیری شهرها در مقابل مخاطرات، این سؤال در ذهن تداعی می‌شود که چگونه می‌توان میزان تاب‌آوری جوامع در مقابله با سوانح را سنجید. ازآنجایی‌که منطقه 9 شهر تهران، یکی از مناطق مهم این کلان‌شهر به شمار می‌رود، تعیین وضعیت تاب‌آوری اجتماعی منطقه 9 شهر تهران در برابر مخاطرات طبیعی از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین، سنجش تاب‌آوری اجتماعی و مؤلفه‌های آن، توزیع فضایی تاب‌آوری اجتماعی در محله‌های این منطقه؛ و اینکه از نظر تاب‌آوری اجتماعی تفاوت معنی‌داری بین محله‌های منطقه 9 شهر تهران وجود دارد یا خیر، جزو اهداف این مطالعه می‌باشد. برای دستیابی به اهداف مذکور، پس از مرور بر متون نظری و تجربی مرتبط، مدل مفهومی که شامل 5 مؤلفه (سرمایه اجتماعی، ارزش‌های اجتماعی، ساختار اجتماعی، برابری و تنوع اجتماعی و باورها و فرهنگ اجتماعی) به‌عنوان مؤلفه‌های تاب‌آوری اجتماعی شناسایی ‌شده، نشانگرهای تبیین‌کننده این مؤلفه‌ها از متون نظری و تجربی مرتبط استخراج شده و با تکمیل پرسشنامه‌هایی بین خانوارهای ساکن در محله‌های منطقه 9، مدل مفهومی فوق را مورد آزمون قرار گرفته‌است. برای تحلیل پرسشنامه‌ها از روش تحلیل عاملی و از آزمون ANOVA برای بررسی معنی‌داری تفاوت بین محله‌های منطقه از نظر تاب‌آوری اجتماعی، استفاده شده‌است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهند که تفاوت معنی‌داری بین محلات این منطقه از نظر تاب‌آوری اجتماعی وجود ندارد؛ تاب‌آوری اجتماعی در منطقه 9 و محله‌های آن پائین‌تر از متوسط بوده و در مؤلفه‌های برابری و تنوع اجتماعی؛ و باورها و فرهنگ اجتماعی منطقه 9 و محله‌های آن وضعیت نامطلوبی دارند.        

کلیدواژه ها:

Social Resilience ، District 9 of Tehran Metropolis ، Social resilience ، Domains ، Social resilience indicators. ، تاب‌آوری اجتماعی ، منطقه 9 ، مؤلفه‌های تاب‌آوری اجتماعی ، نشانگرهای تاب‌آوری اجتماعی.