بازخوانی متن و تحلیل محتوای وقف‌نامه مدرسه علمیه حاج محمدرفیع طبس

وقف، سنت دیرپا و زنده اسلامی، از دیروز تا امروز با انگیزه‌های مختلف در سرزمین‌های اسلامی و بویژه ایران رواج داشته است. سابقه وقف در ایران دوره اسلامی به سده‌های نخستین هجری باز می‌گردد و غالباً به وقف مستغلات برای دو نهاد دینی و آموزشی مسجد و مدرسه اختصاص داشته است. در نیمه دوم سده 12 قمری حاج محمدرفیع پسر علی‌نقیدیهشکی بنای مدرسه‌ای را در شهر طبس پی ریخت و آن را وقف آموزش علوم دینی ساخت. هدف مقاله پیش‌رو، بازخوانی وقف‌نامه و بررسی محتوا و دستیابی به اطلاعات متنوع مندرج در آن است و برای نیل به این مقصود از روش توصیفی- تحلیلی بهره می‌برد. بررسی وقف‌نامه، باور راسخ بانی مدرسه به آموزه‌های شیعی را نشان داده و اطلاعاتی دست اول و سودمند از طبس در زمان وقف، چگونگی اداره مدرسه، متولی و شرایط استفاده از وقف را در اختیار خواننده قرار می‌دهد. بر پایه آنچه در وقف‌نامه آمده، تولیت این مدرسه به عهده بانی و پس از وی، پسر ارشد و آنگاه اولاد ذکور از نسل وی گذاشته شده است. اگر اولاد ذکور نیز از میان بروند، متولی وقف امام جمعۀ طبس خواهد بود. از جمله اطلاعات سودمند تاریخی متن وقف‌نامه در روزگار شکل‌گیری وقف، می‌توان به نام برخی از بزرگان طبس بویژه خواجه محمدعلی دیهشکی برادر واقف و ملامحمدمهدی پسر حاجی محمدصالح امام جمعۀ طبس و نیز حضور جماعت چیت‌گر اصفهانی در بازار و هم­چنین اطلاعات مربوط به مدار آب در این شهر اشاره کرد.

کلیدواژه ها:

وقف ، وقف‌نامه ، طبس ، مدرسه حاج محمدرفیع