اثر باکتری‌های تقویت‌کننده رشد گیاه بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات کیفی ارقام سویا (Glycine max L.) در شرایط مختلف رطوبتی

استفاده از کم‌آبیـاری و باکتری‌های تقویت‌کننده رشد گیاه بـا صـرفه‌جـویی در مصـرف آب می‌توانند به‌عنوان راه‌کارهای مدیریت پایدار منابع آب در مزرعه در افـزایش سـطح زیـر کشت و نیز در تعیین الگوی کشت بهینه کمـک نمایند. بر این اساس، این تحقیق با هدف ارزیابی نقش باکتری‎های تقویت‌کننده رشد گیاه در برخی از ارقام سویا تحت رژیم‌های رطوبتی به‌صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی در شرایط آب و هوایی منطقه کرمانشاه در سال زراعی 96-1395 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل رژیم‌های مختلف رطوبتی (آبیاری کامل در تمام طول فصل رشد (بدون تنش)، قطع آبیاری از مرحله اواسط تشکیل غلاف تا انتهای دوره رشد و قطع آبیاری از مرحله پرشدن دانه تا انتهای دوره رشد) به‌عنوان عامل اصلی و سویه‌های باکتری تقویت‌کننده Bacillus licheniformis، B. subtilis و بدون باکتری و ارقام سویای کوثر، M9 وTMS  به‌عنوان دیگر فاکتورها در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی شامل تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، وزن خشک کل، درصد روغن و درصد پروتئین بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (9/380 گرم در متر مربع) و وزن خشک کل (8/1082 گرم در متر مربع) در تیمار آبیاری کامل به همراه تلقیح با باکتری سوبتیلیس در رقم TMS و بیشترین وزن هزار دانه (2/136 گرم) و درصد پروتئین (2/33) نیز در تیمار آبیاری کامل به همراه تلقیح با باکتری لیکنی‌فورمیس در رقم TMS مشاهده شد. کمترین وزن هزار دانه (8/84 گرم)، عملکرد دانه (2/134 گرم در متر مربع)، وزن خشک کل (1/828 گرم در متر مربع) و درصد پروتئین (4/21 درصد) در تیمار قطع آبیاری از اواسط تشکیل غلاف و بدون تلقیح باکتری در رقم کوثر مشاهده شد. نتایج این بررسی همچنین نشان داد که اثرات برهمکنش بین سطوح مختلف آبیاری، کاربرد باکتری‌های تقویت‌کننده رشد و ارقام بر صفات مورد ارزیابی سویا معنی‌دار نبود. به نظر می‌رسد کاربرد باکتری‌های تقویت‌کننده رشد از طریق افزایش تحمل گیاه به تنش کمبود آب به‌ویژه در شرایط تنش ملایم، باعث بهبود عملکرد سویا شد.

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، درصد پروتئین ، درصد روغن ، عملکرد دانه