رسانه، آوردگاه قدرت هوشمند داعش

مطالعات جامعهشناسی سیاسی نشان از آن دارد که افراد نسبت به گذشته در برابر ساختارهای اقتدارگرا که با توسل به زور(قدرت سخت) از آنها انجام کاری را بخواهند، منعطف نیستند و فرمانهای این ساختارها را محترم نمیشمارند. در چنین شرایطی میتوان گفت لایههای بالادست یک ساختار بهجای توسل به رویه اقتدارگرایانه، با سیاستهای نرمافزاری خود (قدرت نرم) میکوشند اذهان و قلوب لایههای پاییندست جامعه را به دست آورند و به این طریق، تحقق سیاستهای خود را تضمین کنند. تجربیات ناشی از حوادث یازده سپتامبر۲۰۰۱ و ناکارآمدی «قدرت سخت» و به دنبال آن ناکارآمدی «قدرت نرم» برای حل مشکلات و رسیدن به اهداف، ضرورت تلفیق زیرکانه این دو قدرت را عیان ساخت. بدینسان، نظریهای جدید به نام «قدرت هوشمند» مطرح شد که طی آن، قدرت نظامی بهمثابه یک پیشنیاز قطعی- نه اساس آن- جهت اثرگذاری، زیر سوال رفت. از سوی دیگر، در اثر انقلاب اطلاعات فضای عصر حاضر تغییر کرده و سلسله مراتبهای سازمانی قدیم جای خود را به شبکههای سیال داده است. انقلاب اطلاعات در دوران مدرنیته، ساختارهای سیاست و سازمانی را تغییر داده و چینش سلسله مراتب همانند گذشته از بالا به پایین نیست، بلکه پیروان یک ایده سیاسی، آنگاه که مطالبات خویش را در حال تحقق مشاهده کنند، خود را شریک در این راه میدانند. دینامیزم افکار عمومی و شکلدهی بدان و مشروعیت سازی یک هدف با استراتژی مشخص، دغدغه و کارکرد اصلی قدرت هوشمند است، که با توجه به تاثیر شگفت فضای رسانه، میتواند از این طریق اعمال گردد. این نوشتار با بهرهگیری از روش توصیفی-تحلیلی و بررسی تاریخچه فعالیت گروه «داعش» در صحنه سیاسی خاورمیانه و نیز تحلیل محتوای رسانههای این گروه، بر آن است تا فرضیه توانمندی آنان در استفاده موثر از فضای رسانهای جهت ابراز قدرت هوشمند خود با هدف موجه جلوه دادن اقدامات خشونتبار و همراه ساختن افکار عمومی دنیای عرب را مورد آزمون و واکاوی قرار دهد.

کلیدواژه ها:

رسانه ، داعش ، قدرت هوشمند ، گروههای تکفیری