مطالعه وضعیت مهاجرت در شهرستانهای مرزنشین ایران و اثرات سطح توسعهیافتگی بر آن

شهرستان­های مرزی کشور مناطقی استراتژیک و حیاتی هستند که تعادل جمعیتی این مناطق نقشی مهم در حفظ امنیت داخلی کشور دارد. متاسفانه بسیاری از شهرستان­های مرزی توان و پتانسیل حفظ جمعیت خود را ندارند و با روند مهاجرفرستی فزاینده روبهرو هستند. این پژوهش به تحلیل عوامل موثر بر شاخص­های مهاجرت ۱۱۸ شهرستان مرزنشین پرداخته است. قلمرو زمانی پژوهش شامل روند تغییرات مهاجرت بر اساس داده­های سرشماری در فاصله سالهای ۹۵-۱۳۹۰ است. برای آزمون فرضیات تحقیق از الگوی تحلیلی تاپسیس، آزمون-های معناداری پیرسون و رگرسیون، آزمون­های موران عمومی، الگوی فضایی بر اساس نقاط داغ و تحلیل کلاستر استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که میان مهاجرپذیری، خالص مهاجرت، ناخالص مهاجرت و توسعه شهرستان­های مرزنشین رابطه مثبت و معناداری برقرار است. توسعه­یافتگی قادر به تبیین بیش از ۱۹ درصد تغییرات خالص مهاجرت این شهرستان­ها است. همچنین آزمون خوشه­ای ماتریس دووجهی متغیرهای توسعه-یافتگی و خالص مهاجرت نشان داد که عمدتا شهرستان­های مرزنشین مهاجرفرست بوده و از نظر توسعه­یافتگی نیز در خوشه­های سوم و چهارم (پایینترین سطح توسعه) قرار دارند. میزان خالص مهاجرتی تمایل به متمرکز شدن در فضا دارد. بهطوریکه تجمع فضایی لکه­های سرد (مهاجر فرستی بیشتر) متعلق به برخی شهرستانهای مرزنشین استانهای اردبیل، کرمانشاه، ایلام و خراسان جنوبی است.

کلیدواژه ها:

توسعهیافتگی ، شهرستانهای مرزنشین ، الگوی فضائی مهاجرت ، تحلیل خوشهای