نگرشی نو بر منجزات مریض در پیوند با قواعد حقوق خانواده

پیوند علم حقوق به ویژه حقوق خانواده با عدالت اجتماعی در روزگار کنونی، موجب شده تا باز پژوهی برخی مسائل کمتر تدقیق شده در این حوزه، ضرورت یابد. از این میان، «منجزات مریض» یعنی اعمال حقوقی منجز بیماری که دچار یکی از امراض نوعا کشنده شده و اصولا طی یک سال از وقوع بیماری از او صادر می شود؛ موضوع این نگاشته است. از این رو که قانون مدنی در این باره ساکت و در فقه اسلام مختلف فیه» است. حتی ادعای اجماعی که از سوی برخی در میان امامیه شده با اشکال مواجه است. به علاوه، در زوایای مختلف قضیه مداقه نشده و بدون لحاظ پیوستگی زنجیروار آن با سایر قواعد حقوق خانواده مانند: «لزوم انفاق به خویشاوندان»، «نفی عسر و حرج و رعایت «الاقرب فی الاقرب»، بدان پرداخته اند. با این همه، قاضی نمی تواند حکم قضیه را به تاسی از مقنن به سکوت برگزارد. اما در سایر کشورهای اسلامی مانند: مصر، اردن و امارات متحده عربی قانون صریح است و دست کم ازین جهت، نسبت به ق.م ایران، مبین است. سکوت مقنن ایران به نوعی است که حتی قراین در فهم علت سکوت وی راهگشا نیست و پس از تتبع این پژوهش، در یافته شد که قانون امور حسبی نیز به دلیل صدور احکامی متضاد درین خصوص، رافع چالش نیست. بنابراین نگاشته کنونی که داده هایش به شیوه کتابخانه ای گرد آمده و بر روش توصیفی تحلیلی بنیان شده؛ نخست، به واکاوی رویکردهای سابق پرداخته، سپس در چارچوب بحث با تدقیق در زوایای موضوع و قوانین، شتابزدگی برای الغای کاپیتولاسیون و تدوین ق.م در دو مرحله توسط افراد مختلف را، دلیلی واقع گرایانه تر برای سکوت مقنن می داند. همچنین، اطراف قضیه که در انظار سابق مغفول ماندهی مانند: میزان تاثیر بیماری جسمی بر اراده، محدوده تسلیط، هم پوشانی آن با سایر قواعد حقوق خانواده و نهایتا حکم محرومیت از ارث از طریق منجزات را نیز پاسخ داده است.

کلیدواژه ها:

مرض موت ، منجزات مریض ، سکوت قانون گذار ، محرومیت از ارث ، وصیت