تاثیر مدیریت چرای بلندمدت بر توزیع پوشش گیاهی و برخی خصوصیات خاک (مطالعه موردی: ایستگاه شهید حمزوی حنا- سمیرم اصفهان)

بررسی روابط بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی به شناخت عوامل موثر بر رشد و استقرار گونه­های گیاهی و همچنین شناسایی رویشگاه­ها کمک می­کند. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات قرق ۳۳ ساله و چرای مدیریت شده (سیستم چرای تناوبی- استراحتی) بر توزیع پوشش گیاهی و برخی خصوصیات خاک، در ایستگاه شهید حمزوی حنا در منطقه سمیرم استان اصفهان است. در این مطالعه تعداد شش ترانسکت (سه ترانسکت موازی و سه ترانسکت عمود بر شیب عمومی منطقه) به طول ۱۰۰ متر در هر منطقه مستقر و در راستای هر ترانسکت ۱۰ پلات دو متر مربعی مستقر و میزان تاج پوشش، تولید، تراکم و فهرست گونه­های گیاهی موجود ثبت شد. در هر منطقه مدیریتی (قرق و چرای مدیریت شده)، ۱۸ پلات بهطور تصادفی­- سیستماتیک انتخاب و در هر پلات پنج نمونه خاک از عمق صفر تا۳۰ سانتی­متری برداشت شد و سپس نمونه­ها مخلوط و یک نمونه مرکب بهعنوان شاهد پلات، انتخاب شد. عوامل اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم، ماده آلی، فسفر قابل استفاده، نیتروژن کل، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، درصد رطوبت اشباع، ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد ذرات رس، سیلت، شن و شن خیلی ریز در آزمایشگاه تعیین شد. شاخص­های پوشش گیاهی در دو منطقه با استفاده از آزمون تی مستقل مقایسه شدند. آنالیز تطبیقی متعارفی و آنالیز خوشه­ای نشان داد که مهم­ترین خصوصیات موثر در تفکیک گروههای گیاهی، ظرفیت تبادل کاتیونی، آهک، درصد سنگریزه، فسفر قابل استفاده و عامل مدیریت است. چرای مدیریت شده باعث افزایش معنی­دار تولید (۳۵۲ در مقابل ۲/۱۸۴ کیلوگرم در هکتار) و درصد تاج پوشش ­گیاهی (۴۶/۲۵ در مقابل ۳۷/۱۸) و تغییر برخی از خصوصیات خاک شده است (۵% = α). همچنین قرق باعث افزایش تراکم گونههای گیاهی (۰۳/۳ در مقابل ۰۲/۲ بوته در مترمربع) بهصورت معنی­داری شده است. این مطالعه نشان داد که چرای مدیریت شده در مراتع نیمه ­خشک بهتر از قرق بلندمدت، بر بهبود و توسعه برخی خصوصیات خاک و توزیع پوشش گیاهی تاثیر می­گذارد. بنابراین توصیه می­شود، از قرق بلندمدت در مراتع نیمه­خشک جلوگیری شود.

کلیدواژه ها:

Canonical correspondence analysis ، Vegetation ، Grazing management ، Soil ، Cluster analysis ، Exclusion ، آنالیز تطبیقی متعارفی ، پوشش گیاهی ، چرای مدیریت شده ، خاک ، تحلیل خوشهای ، قرق