نقد و تفسیرهای «عرفان گرایانه» از موسیقی ایرانی و برخی ازجنبه های بستر فرهنگی ـ اجتماعی موسیقی در دهه های سی و چهل شمسی
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 222
فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JISUT-10-2_010
تاریخ نمایه سازی: 26 اردیبهشت 1400
چکیده مقاله:
مقاله حاضر به بررسی یکی از مباحث مهم در رابطه با موسیقی ایرانی پرداخته که در دهههای سی و چهل شمسی مطرح شد. در این بحث گروهی از منتقدین موسیقی ایرانی به نقد ویژگیهای به زعم خود عرفانگرایانه موسیقی ایرانی پرداختند. در آن سو گروه دیگری از فعالان موسیقی ایرانی بر همان اساس به خوانشی عرفانگرایانه از موسیقی ایرانی پرداختند. در بخش نخست ابتدا به بررسی آراء گروهی از منتقدین موسیقی ایرانی مبنی بر پیوند آن با تصوف پرداخته است. در ادامه همچنین به بررسی ریشههای این تفسیر از موسیقی ایرانی در ایران آن دوره پرداخته شده است. همانطور که بیان خواهد شد، دو جریان فکری به نقد نقش تصوف در فرهنگ ایرانی پرداخته بودند؛ در یک سو جریان چپ و در سوی دیگر احمد کسروی نمایندگان این نوع نگاه محسوب میشدند. چنانکه اشاره شده درونمایه نظرات منتقدین موسیقی ایرانی مشابه نظرات طیفهایی است که تا پیش از این تاریخ به نقد وجوهی از فرهنگ ایرانی منجمله تصوف پرداخته بودند. در ادامه، نظرات گروه دیگری که به بیان روایتی عرفانگرایانه از موسیقی ایرانی پرداختند، بررسی شده است، و ضمنا به برخی از علل شکلگیری این نگرش و خوانش نیز اشاراتی شده است. این مقاله ضمن ریشه شناسی علل پیدایش این دو رویکرد، به طرح تمایز مفاهیم «محفل» و «بزم»، بر اساس برخی از شواهد و مستندات موجود به طور مختصر پرداخته است. در این راستا دو تلقی از فرهنگ شنیدن در تاریخ فرهنگی شنیدن موسیقی در عرصه موسوم به «اندرونی» موسیقی ایرانی مطرح شده است. همچنانکه به اختصار بیان شده است دو فرهنگ شنیداری متفاوت بر این دو عرصه حاکم بوده است. در همین راستا نشان داده شده که این تلقی «عرفانگرایانه» وابسته به آداب و قواعد شنیداری حاکم بر عرصه موسوم به محافل بود. در ادامه همچنین مختصرا مطرح شده که بر اساس گفتمان «پرورش ذوق عامه» در دوره پهلوی برخی از فعالانی که آن روایت عرفانگرا از موسیقی را ارائه میکردند، بر اهمیت و لزوم نقش اجتماعی موسیقی تاکید داشتند. در بخش پایانی اجمالا به بررسی برنامه گلها پرداخته شده و این برنامه محصول تفسیر عرفانگرایانه فعالان موسیقی و تاکید آنها بر مسئله پرورش ذوق مردم تلقی شده است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
پویا نکویی
فارغ التحصیل کارشناسی ارشد اتنوموزیکولوژی (موسیقی شناسی)، گروه موسیقی پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
رضا پرویزاده
عضو هیئت علمی و مربی گروه موسیقی در پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :