اثر سطوح مختلف نیتروژن و محلول پاشی سیتوکینین بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط تنش گرمای انتهای فصل در اهواز

به منظور مطالعه اثر سطوح مختلف نیتروژن و محلول پاشی هورمون سیتوکینین بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه گندم در شرایط بهینه و تنش گرمای پایان دوره، پژوهشی در سال زراعی ۱۳۹۰-۱۳۸۹ در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان انجام شد. این پژوهش در دو آزمایش مستقل هر یک به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. آزمایش اول کاشت گندم در تاریخ کاشت توصیه شده منطقه (اول آذر ماه) و آزمایش دوم، تاریخ کاشت دیر هنگام ۳۰ دی ماه بود. در هر آزمایش، ترکیب های مختلف چهار سطح نیتروژن (صفر، ۷۵، ۱۵۰ و ۲۲۵ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و سه سطح محلول پاشی هورمون سیتوکینین (صفر، ۵۰ و ۱۰۰ میکرومولار) مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر دو شرایط بهینه و تنش گرمای انتهای فصل، افزایش سطوح نیتروژن عملکرد دانه را (به ترتیب ۱/۵۶۵۲ و ۷/۳۸۷۴ کیلوگرم در هکتار) به طور معنی داری در سطح احتمال یک درصد افزایش داد. هم چنین اثر نیتروژن بر عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد سنبلک در سنبله و تعداد دانه در سنبله در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود، اما بر وزن هزار دانه اثر معنی دار نشان نداد. سیتوکینین در شرایط بهینه باعث افزایش معنی دار در سطح احتمال یک درصد عملکرد دانه (۷/۴۸۵۶ کیلوگرم در هکتار) و وزن هزار دانه (۴۱ گرم) گردید و در شرایط تنش فقط بر وزن هزار دانه (۳۰/۲ گرم) در سطح احتمال یک درصد اثر معنی دار بر جای گذاشت. اثر متقابل نیتروژن و سیتوکینین در هر دو شرایط تاریخ کاشت توصیه شده و تاریخ کاشت با تاخیر (تنش) در سطح احتمال پنج درصد بر عملکرد دانه و در تاریخ کاشت توصیه شده بر وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار گردید. به طورکلی با کاربرد مقدار مناسب نیتروژن و محلول پاشی سیتوکینین در مناطق گرمسیر مانند اهواز، می توان اثر نامطلوب تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد گندم را تا حدودی کاهش داد.

کلیدواژه ها:

Phytohormon ، Growth Regulator ، Heat stress ، Nitrogen Fertilizer ، هورمون گیاهی ، تنظیم کننده رشد ، تنش دمایی ، کود نیتروژن