اصل چهار ترومن و امکان توسعه در ایران (بررسی انتقادی برنامه های کمک اصل چهار ترومن در ایران)

در این مقاله از منظر جامعه شناسی تاریخی به اصل چهار ترومن که به عنوان یکی از معروف ترین برنامه های آمریکا برای مهار کمونیسم در اروپا معرفی شده بود پرداخته شده است. بر اساس اصل چهار کمک های آمریکا به دو منظور صورت می گرفت: «نخست ایجاد ثبات اقتصادی برای جلوگیری از رشد کمونیسم و دوم کمک به اقتصاد آمریکا از طریق قادر ساختن اروپاییان به خرید کالاهای آمریکایی؛ که پس از گذشت زمان کوتاهی به دیگر کشورها که در معرض رفتن به پشت پرده آهنین بودند نیز سرایت کرد. هدف از تدوین این مقاله بررسی شرایط تاریخی اصل چهار و اثرات آن در ایران بر اساس نظریه های توسعه است. نظریه های توسعه در سه گروه وابستگی، جهانی و نوسازی قابل دسته بندی است. در این میان نظریه پردازان نوسازی معتقد بودند که برای ایجاد رشد اقتصادی پایدار و خودجوش در جهان سوم، کشورهای جهان سوم باید مرحله گذار از جامعه سنتی به جامعه مدرن که کشورهای پیشرفته قبلا تجربه کرده اند، را تجربه کنند. ایشان موانع اساسی نوسازی را در نهادها و ارزش های فرهنگی سنتی کشورهای جهان سوم می دیدند که با رشد و توسعه اقتصاد و صنعتی شدن در تضاد است. هدف کوتاه مدت اصل چهار جلوگیری از نفوذ کمونیسم در اروپا و کشورهای حساس برای آمریکا بود که توانست به آن دست یابد اما با ریل گذاری ویژه در بلندمدت هم توانست به اهدافی که موردنظر دولت آمریکا بود دست یابد

کلیدواژه ها:

ایران ، اصل چهار ترومن ، توسعه ، نوسازی ، کمونیسم ، آمریکا