جامع هشناسی رمان سووشون (بازتاب مولفه های اجتماعی درانشا وتکوین رمان سووشون)

انسان موجودی است اجتماعی که برای بیان مقاصد و عقاید خود و همچنین آگاهی و بهره گیریاز نظریات و افکار دیگران، نیازمند به برقراری ارتباط با آنان است و در اینجاست که نویسندههنرمند با به کارگیری زبان ادبی هنری خویش، زمینه ساز این ارتباط می گردد. میان اجتماع،هنرمند و اثر ادبی، رابطه ای زنده و جدایی ناپذیر وجود دارد. اثرهنری، واکنش روحیه هنرمندنسبت به جامعه و بیانگر عقاید و برداشت های او از محیط اجتماعی خویش است و در این راستا،بی تردید گرایش های ذوقی و شخصی هنرمند، نقش قابل توجهی دارند، چه، که همواره شاهدشکل گیری آثار هنری متفاوت، در شرایط و محیط هایی یکسان هستیم.در این مقاله، چگونگی تاثیرپذیری «رمان سووشون» از مسائل و وقایع اجتماعی و نقش جامعه در شکل گیری این اثر ادبی، مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجا که خانم سیمین دانشور نیز در ایناثر، وقایع، شرایط و تغییرات تاریخی- اجتماعی جامعه خود را در جنگ جهانی دوم، بر بستر رمان نشانده است، روش تحقیق جامعه شناسانه این رمان نیز روش مقایسه تاریخی است. بدین منظورشرایط واوضاع داخلی ایران، خصوصا نواحی جنوبی آن درخلال جنگ جهانی دوم، بازگو ومورد بررسی قرارگرفته است. درجوامع نوین، سه شاخص بنیادی برای طبقم اجتماعی وجود دارد که عبارتند از: درآمد، شغلوسطح تحصیلات. علاوه بر این شاخص های بنیادی، متغیرهای مهم دیگر طبقات اجتماعی عبارتنداز: مذهب، ملیت، جنسیت، محل سکونت و زمینهخانوادگی. براین اساس، طبقات اجتماعی،درجامعه سووشون به دو طبقه (بالا) و (پایین) تقسیم می شوند. افراد متعلق به طبقه بالا در این جامعهعبارتند از: حاکمان، خوانین، مالکان و زمین داران بزرگ و بازرگانان و وابستگان آنها (اعم از افرادداخلی یا خارجی) که به نحوی در بهره رسانی و متقابلا بهره بری، دارای منافع مشترک هستند.افراد متعلق به طبقه پایین در این جامعه عبارتند از: دهقانان وکشاورزان، پیشه وران، ایلیاتی ها،خوشه چینان و کسانی که از نظر منافع با این افراد، مشترک و برابر هستند. در این گفتار، با در نظرگرفتن متغیرهای موثری چون امید به زندگی؛ سلامت روانی؛ تحصیلات؛ شغل؛ رفتار سیاسی؛ثبات زناشویی؛ وابستگی های مذهبی؛ مشارکت اجتماعی و رویکردهای طبقاتی به بررسی و ارائهنمونه هایی از جامعه متصور در رمان سووشون پرداخته ایم و نمود برخی از فرهنگ ها و سنناجتماعی همچون (ازدواج؛ داستان سرایی و شاهنامه خوانی؛ مرگ و سوگواری)- که در تکوین و تداوم اجتماعی جوامع، موثرند مطرح و بازگوگردیده است. در این میان به بررسی آیین باستانی«سووشون» که از دیرباز در میان مردم فارس، مرسوم بوده و وجه تسمیه رمان نیز هست، پرداخته ایم. درسراسر رمان، حضور پاره فرهنگ ها و آسیب های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... تحت تاثیر جامعم جنگ زده و استعماری آن روزگار مردم فارس، به روشنی، مشهود و به راستیموید ارتباط و تاثیر متقابل میان مثلث اجتماع، هنرمند و اثر ادبی است.

کلیدواژه ها:

ادبیات ، جامعه ، نقد ، جامعه شناسایی ، سووشون ، فرهنگ ، طبقات اجتماعی ، رویکردها ، رفتار سیاسی