نقش کپی رایت در دسترسی همگانی به اطلاعات؛ محدود سازی یا سالم سازی

حقوق مالکیت ادبی و هنری در راستای حمایت از مولفان و هنرمندان از یک سو و حمایت از حقوق جامعه (منافع عمومی) از سوئی دیگر، به مولفان و هنرمندان حقوق انحصاری می دهد. مولف می تواند به استناد داشتن این حقوق در مدتی موقت، از تجاری سازی اثر خود کسب درآمد نموده (حق مادی) و نام خود را به عنوان پدیدآورنده برای همیشه در تاریخ و فرهنگ بشریت ثبت نماید. (حق معنوی) قانونگذاران ملی و بین المللی، به گونه ای این حقوق را برای مولفین تدارک دیده اند که مانع سوء استفاده آنها از این حق و تحدید حقوق جامعه می شود. یکی از مصادیق حقوق جامعه، حق دسترسی به اطلاعات است. در نگاه اول به نظر می رسد که حق انحصاری مولف، محدود کننده این حق جامعه باشد، اما با نگاهی به مبانی مالکیت فکری به طور عام و مالکیت ادبی و هنری به طور خاص و همچنین بررسی دقیق مقررات ملی و بین المللی نتیجه می شود که نه تنها این انحصار، تامین کننده سلامت و اصالت اطلاعات و محصولات فرهنگی بوده و از این جهت با منافع جامعه همسو است، بلکه محدودیت ها و استثناهای وارد بر آن نیز مانع نقش محدودسازی کپی رایت در دسترسی عموم به اطلاعات می شود. علاوه بر این پیش بینی حق معنوی برای مولف، اصالت و سلامت اطلاعات را در پی داشته و موجب برخورداری جامعه از اطلاعات اصیل و با منشا مشخص می شود. در این خصوص مفاد ماده ۱۹ لایحه حمایت از مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط و مادتین ۲ و ۲ مکرر کنوانسیون برن در دو سطح ملی و بین المللی قابل توجه است.

کلیدواژه ها:

کپی رایت ، انحصار ، دسترسی به اطلاعات ، منافع عمومی ، اصالت اطلاعات ، سلامت اطلاعات