ارزیابی سلامت رودخانه‎ کارده با استفاده از شاخص های زیستی و جوامع ماکروبنتوز

رودخانه کارده، یکی از مهم ترین رودخانه های دائمی استان خراسان رضوی است که بخش عمده ای از آب شرب و کشاورزی شهر مشهد را تامین می کند. جهت ارزیابی کیفیت رودخانه کارده در این پژوهش از شاخص‎ های زیستی چند معیاره و همچنین جهت درک تاثیر محرک های ساختار جامعه ماکروبنتورها بر مدیریت اکوسیستم ها از آمار چند متغیره استفاده شد. بدین منظور از چهار ایستگاه مطالعاتی طی چهار فصل در سال۹۷-۹۸ نمونه برداری ماکروبنتوزها انجام شد و همچنین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی اندازه گیری گردید. در این مطالعه از راسته Ephemeroptera در مجموع خانواده های Caenidae و Baetidae بیش ترین فراوانی (۶۶/۶۰ درصد) را داشت. نتایج نشان داد شاخص یکپارچگی زیستی مبتنی بر ماکروبنتوزها بین ۳ تا ۱/۱ متغیر بوده و بر اساس این شاخص زیستی کیفیت آب رودخانه کارده در سه طبقه کیفی نسبتا خوب، ضعیف و بسیار ضعیف طبقه بندی شد و شاخص سیگنال در دو طبقه کیفی آلودگی متوسط و آلودگی شدید قرار گرفت. همچنین آنالیز تطبیقی متعارف نشان داد که نیترات، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی و اکسیژن خواهی شیمیایی بیش ترین تاثیر را در پراکنش ماکروبنتوزها در ایستگاه های مطالعاتی دارد. در مجموع کیفیت آب رودخانه کارده نامطلوب ارزیابی شد و در بین ایستگاه های مطالعاتی شرایط ایستگاه یک نسبتا بهتر از ایستگاه های دیگر است. از میان شاخص های موجود شاخص های چند معیاره مطمئن تر می باشد. اما باید مطابق شرایط رودخانه های ایران کالیبراسیون این شاخص ها انجام شود.

کلیدواژه ها:

آنالیز تطبیقی متعارف ، ارزیابی زیستی ، رودخانه کارده ، سیگنال ، ماکروبنتوزها ، یکپارچگی زیستی