تبیین نحوه رابطه ی نفس و بدن ازنظر ملاصدرا

رابطه نفس و بدن، مسئلهای بحثانگیز در حوزه علمالنفس فلسفی است. فلاسفه اسلامی همچون سایر حکما دراین باره نظریهپردازی کرده و به دستاوردهایی کمنظیر دست یافته اند که از این میان نظر ملاصدرا در این رابطه جامع تر است. ملاصدرا با برخی از آموزههای مشائین و اشراقیون درباره نفس هم راستا است، ولی رابطه بین موجود مادی و مجرد را بر اساس تبیین آنها ناممکن میداند. وی با بهرهگیری از اصول فلسفی عام خویش، همچون اصالت و تشکیک وجود، حرکت جوهری، و سرانجام ترکیب اتحادی ماده و صورت، به ترکیب اتحادی و ذاتی نفس و بدن قائل میشود. وی حقیقت نفس را حقیقت تعلقی میداند. به نظر ملاصدرا نفس در آغاز جسمانی و مادی محض است؛ ولی رفتهرفته با حرکت جوهری اشتدادی، ضمن حفظ مرتبه پیشین، به سمت تجرد پیش میرود؛ یعنی نخست مادی محض است؛ سپس مادی مثالی میشود و ممکن است به مرتبه مادی مثالی عقلی نیز برسد. فلذا پیچیدگی مسئله رابطه نفس و بدن ازآنجا آغاز می شود که نفس موجودی است مجرد و بدن موجودی است مادی و جسمانی. چگونه می شود بین موجود مجرد و موجود مادی پیوند و اتحاد حقیقی برقرار کرد و چگونه می توان فرض کرد که روح به منزله ی موجودی بدون جرم، جسمی را که داری وزن است به حرکت درآورد؟

کلیدواژه ها:

نفس ، بدن ، رابطه ی متقابل نفس و بدن ، ملاصدرا