شبیه سازی جریان زیرسطحی برای تعیین مناطق مستعد احداث سد زیرزمینی با استفاده از مدل SWAT (مطالعه موردی: حوزه آبخیز رودخانه درونگر درگز)

سدهای زیرزمینی سازه­هایی هستند که جریان طبیعی آب­های زیرزمینی را مسدود نموده و سبب ایجاد ذخایر آبی در زیرزمین می­شوند. در این مطالعه ابتدا با استفاده از منطق بولین و پارامترهای زمین­شناسی، کاربری اراضی، شیب، فاصله از گسل و فاصله از جاده، ۱۸ منطقه مستعد احداث سد زیرزمینی مشخص شد. در بحث سد زیرزمینی، جریان زیرسطحی از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که اگر با احداث سد در زیر سطح زمین آن منطقه دارای جریان­های زیرسطحی مناسب نباشد احداث سد با وجود مطالعات و هزینه­های فراوان با شکست مواجه می­شود. لذا در این تحقیق  از مدل SWAT برای شبیه­سازی بیلان آب و جریان زیرسطحی حوزه درونگر استفاده شد و با استفاده از آن مناطقی که دارای جریان زیرسطحی مناسب هستند شناسایی و از این پارامتر برای مکان­یابی و اولویت­بندی مناطق مستعد استفاده شد. با اجرای مدل SWAT در حوزه آبخیز درونگر در مرحله واسنجی مقادیر  ضریب همبستگی، ضریب همبستگی وزنی و شاخص NS (نش ساتکلیف) به ترتیب برابر ۷۷/۰، ۷۵/۰ و ۶۸/۰ و در مرحله اعتبارسنجی برابر ۷۱/۰، ۶۷/۰ و ۶۱/۰ حاصل شد که این ضرایب نشان می­دهد مدل SWAT با توجه به نتایج حاصل از شبیه سازی، در حوزه درونگر کارایی قابل قبولی دارد. نتایج حاصل شده از شبیه­سازی جریان زیرسطحی نشان می­دهد که مناطق شمالی و جنوبی حوزه درونگر دارای جریان زیرسطحی بالاتری نسبت به مناطق مرکزی حوزه می­باشد که این موضوع نشان دهنده آن است که این مناطق جهت احداث سد زیرزمینی نسبت به سایر مناطق استعداد بیش­تری دارا می­باشد.

کلیدواژه ها:

Doroongar Watershed ، Subsurface Flow ، SWAT model ، Underground Dams ، سد زیرزمینی ، جریان زیرسطحی ، مدل SWAT ، حوزه آبخیز درونگر