بررسی عملکرد و ویژگی های زراعی- فیزیولوژیکی تعدادی از ژنوتیپ های امیدبخش گندم نان در شرایط کشت مستقیم

به منظور ارزیابی تعدادی از ارقام و لاین های امید بخش گندم نان از نظر پتانسیل تولید در شرایط بدون شخم دو آزمایش مجزا در مزارع دیم زارعین مناطق سرد (شهرستان سنقر) و گرم (شهرستان سرپل ذهاب) استان کرمانشاه در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ اجرا شد. در منطقه سرد ۱۲ ژنوتیپ پاییزه و در منطقه گرم ۳۲ ژنوتیپ بهاره از لحاظ عملکرد دانه و اجزاء آن، صفات مورفولوژیکی، دمای کانوپی، میزان کلروفیل (SPAD) و شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی ارزیابی شدند. در منطقه سرد ژنوتیپ ها از نظر طول پدانکل خارجی، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه، طول پدانکل و عملکرد دانه تفاوت معنی دار داشتند. عملکرد ژنوتیپ ها از ۲۸۴۹ تا ۴۲۷۴ کیلوگرم در هکتار به ترتیب در رقم سرداری و ژنوتیپ G۱۰ متغیر بود و چهار ژنوتیپ شامل G۲، G۴، G۱۰ و G۱۲ به صورت معنی داری از رقم شاهد (آذر۲) عملکرد بیشتری داشتند. در منطقه گرم ژنوتیپ ها از نظر ارتفاع بوته، طول پدانکل خارجی، طول پدانکل، وزن هزاردانه، SPAD و روز تا گلدهی تفاوت معنی دار داشتند. عملکرد ژنوتیپ ها از ۳۶۴ تا ۱۱۵۹ کیلوگرم در هکتار به ترتیب در ژنوتیپ هایG۲۲  و G۸ متغیر بود و ژنوتیپ های G۸ و G۱۰ به ترتیب ۸۹ و ۶۱ درصد از رقم شاهد (آفتاب) عملکرد بیشتری داشتند. نتایج بررسی روابط بین صفات با استفاده از تجزیه همبستگی و تجزیه بای پلات ژنوتیپ × صفت حاکی از متفاوت بودن الگوی روابط صفات در دو اقلیم مذکور بود. همبستگی مثبت و معنی دار شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی با عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه و همبستگی منفی و معنی دار آن با دمای کانوپی در اقلیم گرم سرپل ذهاب بیانگر اهمیت این شاخص در شناسائی ژنوتیپ های مناسب برای کشت در مناطق واجد تنش خشکی بود.

کلیدواژه ها:

Bread Wheat ، Grain Yield ، Rainfed Condition ، Genotype-By-Trait Biplot Analysis ، گندم نان ، عملکرد دانه ، شرایط دیم ، تجزیه بای پلات ژنوتیپ × صفت