تغییرات زمانی رطوبت خاک تحت تاثیر بارندگی و دما در شرایط آیش و کشت در کشتزار دیم

رطوبت خاک عامل اصلی تعیین کننده رشد گیاهان به ویژه در زمین های دیم است. رطوبت خاک طی دوره رشد به دلیل بارش، تبخیر و سایر عوامل محیطی دچار تغییرات زمانی می شود. این پژوهش به منظور یافتن عوامل اقلیمی موثر بر رطوبت خاک تحت شرایط دیم انجام گرفت. آزمایش مزرعه ای در کشتزار دیم با شیب ۱۰ درصد و در دو شرایط کشت: آیش و تحت کشت گندم زمستانه در دانشگاه زنجان طی دوره رشد از ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶ انجام شد. برای این کار شش کرت با ابعاد پنج متر در دو متر به صورت موازی با شیب مطابق با شیوه رایج کشت در منطقه طراحی شد. مقدار رطوبت خاک با فاصله زمانی هفت روز و به وسیله دستگاه TDR مدل IDRG SMS-T۲ طی دوره رشد اندازه گیری شد. متغیرهای اقلیمی شامل دمای هوا و بارندگی و نیز دمای خاک در طول دوره رشد تعیین گردید. بر اساس نتایج، رطوبت خاک در کرت های تحت کشت حدود ۱۱ درصد کمتر از کرت های آیش بود و این تفاوت از نظر آماری معنی دار بود. مقدار رطوبت خاک بین ماه های مختلف به طور معنی داری برای هر دو شرایط کشت متفاوت بود (۰۰۱/۰p<). همبستگی مثبت معنی دار بین رطوبت خاک و بارندگی، دمای هوا و دمای خاک در هر دو شرایط کشت وجود داشت (۰۵/۰p<). در کرت های آیش نسبت به کرت های کشت، وابستگی بیشتری بین رطوبت خاک و دمای هوا (۴۴/۰=r) و دمای خاک (۵۱/۰=r) وجود داشت. این پژوهش نشان داد که دمای خاک به عنوان موثرترین ویژگی تعیین کننده رطوبت خاک در زمین های آیش و تحت کشت در منطقه است.

کلیدواژه ها:

بارندگی ، خاکورزی حفاظتی ، دمای خاک ، دمای هوا ، گندم زمستانی