بررسی رواناب و تلفات خاک در واحدهای کاری حوزه آبخیز هیو، مقایسه در مقیاس شبیه ساز باران

فرسایش خاک یکی از پدیده هایی است که از آن به‎عنوان یک پدیده نامناسب نام برده می شود. فرسایش خاک، باعث فقیر شدن خاک و غیرقابل کشت شدن زمین ها و کاهش تولید محصولات کشاورزی می شود. برای بررسی و برآورد میزان فرسایش، روش های مختلفی وجود دارد که استفاده از دستگاه شبیه ساز باران، یکی از این روش ها است. در این پژوهش، ابتدا نقشه واحدهای کاری حوضه از تلفیق نقشه های سنگ شناسی، فرسایش و شیب، تهیه، سپس در ۱۷ واحد کاری و سه تکرارآزمایش شبیه ساز باران در هر واحد، ۵۱ آزمایش در عرصه انجام شد.  هرز آب و رسوب حاصله از آزمایش شبیه ساز باران جهت تعیین میزان حجم رواناب و تلفات خاک تولید شده، به آزمایشگاه ارسال شد. در ۱۷ نقطه بیان شده، از دو دستگاه باران ساز قابل حمل و صحرایی با سطح بارش cm  ۸۴ ×cm  ۱۲۰ و در مناطق دشوارگذار از باران ساز قابل حمل و صحرایی با سطح بارش cm  ۲۵ × cm ۲۵، با قابلیت تنظیم در شیب های مختلف که قطرات باران بدون سرعت اولیه فرود میآید، استفاده شد. نتایج به‎دست آمده نشان داد که در حوزه آبخیز هیو، بیشترین میزان تولید رواناب، مربوط به آهک و دولومیت، با فرسایش سطحی و شیاری، با شیب عمومی بیش از ۴۰ درصد و بیشترین میزان تولید تلفات خاک مربوط به ماسه سنگ، با فرسایش سطحی و شیاری، با شیب عمومی بیش از ۴۰ درصد است. با توجه به نتایج شبیه ساز باران و تعمیم آن به سطح حوضه، میزان تولید تلفات خاک در کل حوضه هیو در نتیجه یک بار بارش با شدت ۱۹ میلی­متر در ساعت و به‎مدت ۳۰ دقیقه، برای کل حوضه هیو برابر با ۷۴/۱۰۵۷ تن است. 

کلیدواژه ها:

رواناب ، تلفات خاک ، فرسایش ، نقشه واحدکاری ، حوزه آبخیز هیو ، شبیه ساز باران