تحلیل اثرات اقتصادی و اجتماعی استقرار صنعت در توسعه نواحی روستایی مورد مطالعه: بخش مومن آباد شهرستان سرخه

استقرار صنایع کلان و خرد در مناطق روستایی محدوده مورد بررسی (بخش مومن آباد) با هدف صنعتی کردن روستاها نبوده است، بلکه صنایع بخش مومن آباد به منظور توسعه صنعتی و بدون توجه به محیط روستایی پیرامون استقرار و گسترش یافته است.استقرار صنعت در روستا به عنوان اهرمی پویا برای توسعه، تولید ملی سنگ بنای اقتصاد و همچنین یک تصمیم سرنوشت ساز برای رشد و تعالی اقتصادی و اجتماعی است. صنعتی شدن به عنوان عاملی که اثرات آن در همه بخش ها بویژه در بخش اقتصادی احساس و باعث تحرک قسمت زیادی از منابع مالی برای توسعه اقتصادی می شود. براین اساس در دو دهه اخیر استقرار صنایع در روستا در قالب شهرکها و نواحی صنعتی با هدف دستیابی به توسعه روستایی مورد توجه برنامه ریزان و مسئولان کشور قرار گرفته است. از سیاست های اساسی دولت در توسعه روستایی تنوع بخشیدن به اقتصاد روستا، جلوگیری از مهاجرت بی رویه از مناطق روستایی به مناطق شهری، کاهش نابرابری های فضایی بین مناطق شهری و روستایی است. این اهداف کلی در قالب برنامه ها و طرح ها تدوین و به صورت هدایت شده در بخش های مختلف کشور بویژه در نواحی روستایی در حال اجراست. صنعتی شدن روستایی در چارچوب طرح جامع ملی و نیز افزایش نرخ صادرات برای ایجاد تعادل در تراز پرداخت ها با سه هدف عمده اصلاح درآمد سرانه، کاهش بیکاری و کاهش عدم تعادل بین منطقه ای امری اجتناب ناپذیر در فرآیند توسعه اقتصادی است. با توجه به این مهم در دو دهه اخیر استقرار صنایع در روستا در قالب شهرکها و نواحی صنعتی در دستورکار مسئولان و برنامه ریزان کشور قرار گرفته است. صنایع روستایی به دلیل ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و کاهش فقر در جامعه روستایی بویژه در جوامعی که اقتصاد کشاورزی حکم فرماست از اهمیت بسزایی برخوردار است. مسائل و مشکلات زیستی، اختلاف درآمد و سطح زندگی بین جوامع شهری و روستایی که از عوامل مهم مهاجرتهای روستایی - شهری است، بسیاری از برنامه ریزان را به اتخاذ استراتژیهای جدید توسعه روستایی بویژه صنعتی کردن روستاها واداشته است. بنابراین باید به متنوع سازی اقتصاد روستایی و کارا کردن آن از طریق ایجاد انواع فعالیتهای اقتصادی به خصوص صنعتی کردن روستاها توجه کرد. استقرار صنایع در روستا به عنوان یک کاتالیزور رفع مشکل بیکاری عمل می کند صنعتی شدن مناطق روستایی به عنوان یک کاتالیزور برای ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و همچنین به جهت رفع مشکل بیکاری برای مناطق محروم روستایی محسوب می شود. این امر موجب تغییر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی، فعالیت های مرتبط با آن، نسبت به قبل از ورود صنعت در منطقه شده است. ۲۷۰ خانواردر پژوهش حاضر در بخش مومن آباد مصاحبه شده است. پرسش اصلی پژوهش حاضر عبارت است از: آیا استقرار صنعت در نواحی روستایی، سبب تضعیف اقتصاد روستایی شده است؟ استقرار صنعت چه مزیت و معایبی برای روستاییان دارد؟ بر اساس یافته های پژوهش، میان ورود صنعت به منطقه مورد بررسی و توسعه صنعتی و متغیرهای اقتصادی موثر بر اقتصاد روستایی رابطه معنی داری وجود دارد. به طوری که صنعت تغییرات فراوانی را در فعالیت های اقتصادی روستا، میزان درآمد روستاییان و سایر مولفه های اقتصاد روستایی از جمله منابع آب و خاک، شیوه تولید کشاورزی، استفاده از تسهیلات و استفاده از ماشین آلات کشاورزی پدید آورده است.

کلیدواژه ها:

صنعتی شدن ، اثرات اقتصادی و اجتماعی ، استان سمنان ، توسعه روستایی