بررسی اسنادی وضعیت منابع و مصارف آب کشاورزی در ایران: تحلیل وضعیت موجود، آسیب شناسی و راه های برون رفت از چالشها

کشور ایران با میانگین بارش سالانه (بلندمدت: ۲۵۴ میلی متر، دوره خشک سالی: ۲۱۰ میلی متر)، میانگین سالانه تبخیر پتانسیل بیش از ۲۰۰۰ میلی متر و تسلط اقلیم های خشک و نیمه خشک بر ۸۵ درصد مساحت آن در یکی از کم آب ترین مناطق دنیا قرار گرفته است. این عوامل سبب شده است که تولید بخش اعظم محصولات کشاورزی در ایران وابسته به آب های سطحی و زیرزمینی باشد. در این مقاله، بر مبنای آمار و مستندات گردآوری شده از مراجع معتبر، وضعیت کنونی منابع و مصارف آب در کشور مورد بررسی قرار گرفته است. به علاوه، تحلیلی از کفایت منابع آب کشاورزی در شرایط فعلی و آتی، جایگاه کشور از نظر منابع و مصارف آب در دنیا، آسیب شناسی و راه های برون رفت از وضع موجود ارائه شده است. بررسی تحقیقات انجام شده در سطح ملی نشان می دهد که علیرغم افزایش راندمان و بهره وری آب آبیاری در مزرعه در سال های اخیر، به دلایلی مانند عدم توجه به پتانسیل های اقلیمی و منابع آب و توسعه بی برنامه زمین های کشاورزی برای تامین نیاز غذایی جمعیت در حال رشد کشور شاهد برداشت بی رویه از منابع آب های زیرزمینی و نابودی آبخوان ها هستیم. بنابراین بر کاهش آب مصرفی کشاورزی همراه با ارتقاء بهره وری آب کشاورزی، اجرای طرح های تعادل بخشی آب زیرزمینی و سایر منابع برای تولیدات کشاورزی به عنوان راهکارهای اساسی برون رفت از چالش های موجود پیشنهاد گردیده است.

کلیدواژه ها:

اقلیم ، منابع آب ، بهره وری آب ، تولیدات کشاورزی ، ایران