مطالعه فنی ترکیبات شیمیایی لعاب کاشی های معرق قبه سبزکرمان

شناسایی مواد و مصالح به کار رفته در ساخت و تزئینات بنا برای تکمیل مباحث یک اثر تاریخی و مرمت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از بناهایی که به عنوان یک بنای بارز و با ارزش نیاز به مطالعه ای در این زمینه دارد، قبه سبز کرمان است که تاکنون مطالعه فنی روی کاشی های معرق آن صورت نگرفته است. کاشی های این بنا به رنگ های سیاه، لاجوردی، سفید، فیروزه ای، زرد و سبز می باشند. این پژوهش در حوزه تحقیقات کاربردی جهت شناخت بهتر معماری گذشته و فنون ساخت آرایه های معماری صورت گرفته است. در راستای رسیدن به هدف، از روش بررسی میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به آنالیز تفکیک انرژی پرتوی ایکس برای شناسایی عناصر لعاب و پتروگرافی بدنه در نمونه های مورد مطالعه استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که رنگ مشکی لعاب ناشی از وجود موادی چون منگنز در لعاب است. رنگ لعاب فیروزه ای از کنار هم قرارگیری ترکیبات مس در لعاب غنی از عناصر قلیایی مانند پتاسیم حاصل شده، همچنین آنتیموانات سرب، اکسید آهن و سولفات کادمیوم عامل رنگ لعاب زرد و اکسید قلع و سولفات قلع در لعاب سربی عامل رنگ سفید می باشد. همچنین رنگ لاجوردی به واسطه اکسید کبالت و سولفات کبالت ایجاد شده است و عامل رنگ سبز لعاب وجود سولفات مس و آهن است. آنالیز پتروگرافی، آنالیز  XRD و XRF جهت شناسایی کیفی کانی ها ، فازهای موجود و آنالیز عنصری ۴ نمونه بدنه کاشی، نشان می دهد که از کوارتز به عنوان پرکننده استفاده شده است و در بدنه ها خاک های آهکی وجود دارد.  نتایج پتروگرافی و  XRD بیسکویت کاشی، حاکی از محیط پخت اکسیداسیون و دمای پخت کمتر از ۸۰۰ درجه برای سه نمونه BL ,B-۲ و B-۴ و دمای بالای ۸۵۰ برای نمونه G-۴ است.

کلیدواژه ها:

Green dome ، Petrography ، SEM-EDS ، Qara Khitai ، Glaze dye factors ، قبه سبز ، پتروگرافی ، SEM-EDS ، قراختائیان ، عوامل رنگزای لعاب