اولین گزارش از جدا سازی و اثبات بیماری زایی Fusarium compactum روی گلرنگ

گلرنگ (.Carthamus tinctorius L) از تیره Asteraceae گیاهی یک ساله و دانه های آن دارای ۵ تا ۴۰ درصد روغن است. زیستگاه ابتدایی این گیاه  جنوب آسیاست  و از قدیم در کشورهای چین، هند، ایران و مصر کشت می شده است. در ایران سطح زیر کشت گلرنگ افزایش یافته و در سال ۱۳۸۷ به ۱۰۰۰۰هکتار رسیده است. از عوامل بیماری زای قارچی گلرنگ Pythium ultimum  ،  Phytophthora drechsleri، Puccinia carthami و Fusarium oxysporum f. sp. carthami. را می توان نام برد. در تابستان ۹۰ گیاهان گلرنگ دارای علایم پژمردگی و زردی از مزارع گلرنگ باجگاه از استان فارس جمع آوری شد. قطعاتی از ریشه  گیاهان  دارای علایم با هیپوکلریت سدیم ۵/. درصد ضدعفونی، روی محیط کشت PDA اسیدی کشت، سپس در دمای ۲۵ درجه سلسیوس نگه داری شد. پس از چهار روز کشت هایی با روش تک اسپور در محیط PDA تهیه گردید. جدایه ها پرگنه هایی به رنگ نخودی تا زرد مایل به صورتی داشتند. برای تولید ماکروکنیدیوم از محیط کشت برگ میخک و آب آگار ۲ درصد (CLA) استفاده گردید. ماکروکنیدیوم ها خمیده، اغلب پنج بندی و کلامیدوسپورها کروی با سطح زگیل دار بودند. میکروکنیدیوم دیده نشد. روی محیط کشت PDA اسیدی در دمای اتاق ۲۵ در جه سلسیوس پرگنه قارچ دارای میسلیوم هوایی نخودی رنگ و در زیر تشتک پتری برنگ صورتی بود. به منظور شناسایی گونه قارچ از کلیدهای نلسون و همکاران (Nelson et al. ۱۹۸۳)، برگس  و همکاران(Burgess et al. ۱۹۹۴) و لزلی و سامرل (۲۰۰۶Leslie and Summerell) استفاده و Fusarium compactumشناسایی شد. این قارچ برای اولین بار از ایران به وسیله زارع و ارشاد (۱۳۷۶) از روی غلات گزارش شده است. به منظور بررسی رابطه این قارچ با علایم ذکر شده اصول کخ اجرا شد. برای تهیه مایه F. compactumاز روش وست لوندو همکاران (Westerlund et al. ۱۹۷۴) روی دانه های ارزن استفاده شد. سپس به منظور مایه زنی از گلرنگ های ۶۰ روزه و گیاهچه های ۱۴ روزه استفاده شد و دانه های ارزن کلنیزه شده با قارچ در مجاورت طوقه و ریشه گیاهان قرار داده شد. پس از حدود چهار هفته علایم زردی برگ ها و نکروز طوقه و ریشه مشاهده گردید جداسازی مجدد از گیاهان مایه زنی شده صورت گرفت. به این ترتیب بیماری زایی این قارچ اثبات شد. این اولین گزارش از بیماری زایی F. compactum روی گلرنگ است.