ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ های جو با استفاده از شاخص های تحمل به تنش خشکی

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: تنش خشکی از مهمترین عوامل کاهش عملکرد و تولید جو در دیمزارهای مناطق خشک بوده و مقابله و یا کاهش اثر تنش ها به عنوان راهکاری مفید برای افزایش عملکرد جو است. لذا  اصلاح ارقام جو  متحمل به تنش و مناسب برای مناطق خشک و نیمه خشک امری ضروری است. مواد و روش ­ها: به منظور  بررسی  تحمل  به خشکی ۱۲۱ ژنوتیپ، لاین و ارقام جو و شناسایی  ژنوتیپ های متحمل و حساس براساس عملکرد دانه و شاخص های تحمل به خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با دو تکرار طی سا­ل­های زراعی ۹۴-۱۳۹۳ و ۹۵-۱۳۹۴ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در شرایط دیم و آبی انجام شد. صفات ارزیابی شده شامل تعداد سنبله، تعداد دانه، وزن هزار دانه، روز تا سنبله­ دهی، روز تا رسیدگی و عملکرد دانه بود. یافته ها: نتایج همبستگی بین شاخص های  تحمل به خشکی و عملکرد دانه در شرایط دیم و آبی نشان داد که شاخص  تحمل ( STI )، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هارمونیک (HM) و  میانگین هندسی بهره وری (GMP) همبستگی مثبت و معنی داری با صفات عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی داشتند و شاخص­های مناسبی جهت گزینش ارقام  پرمحصول در هر دو محیط  دیم و آبی دارند. همچنین صفات تعداد سنبله بارور و وزن هزار دانه همبستگی معنی داری با شاخص هایSTI، GMP، MP و HM در هر دو شرایط داشتند. در تجزیه به مولفه های  اصلی براساس  شاخص تحمل به خشکی  و عملکرد دانه در شرایط  آبی، سه مولفه در مجموع ۸۱  درصد از تنوع داده های اولیه را توجیه کرد. در شرایط  دیم نیز، سه مولفه در حدود ۸۸ درصد از کل تنوع را توصیف نمودند. نتیجه گیری: در شرایط این تحقیق، ژنوتیپ های ۱۰ ( ۷۱۵۵۷)، ۱۰۰ (Tokak/Demir-۲) و  ۳۸ (۷۲۴۸۰)  در دو  محیط دیم و آبی، پتانسیل تولید دانه بالاتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها از خود نشان دادند.

کلیدواژه ها:

Barley ، Correlation Analysis ، Principle Components Analysis ، Tolerance Indices ، تجزیه به مولفه اصلی ، تجزیه همبستگی ، جو ، شاخص های تحمل