تحلیلی بر نظام بهرهبرداری کشاورزی در ایران

کشور دارای ۴۰۱۵۹۱۷ بهره بردار در بخش کشاورزی است. بر اساس آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۳، استان خراسان رضوی با ۳۳۷۰۲۶ بهره بردار دارای بیشترین تولیدکننده است. در میان این بهره برداران در سراسرکشور، پراکندگی و فراوانی بهره بردار در اراضی کمتر از ۱۰ هکتار بیشتر است. بیشترین تعداد بهره بردار مربوط به سطح ۱ تا کمتر از ۲ هکتار و کمترین تعداد بهره بردار مربوط به مقیاس زمین ۲۰۰ تا کمتر از ۵۰۰ هکتار است. بهره برداران بدون سواد دارای بیشترین سطح زیر کشت در زمین های با مقیاس ۱ تا ۵ هکتار هستند. بهره برداران با سطح ابتدایی و غیررسمی بیشترین سطح زیر کشت با مقیاس کمتر از ۱ هکتار در سراسر کشور را در سال ۱۳۹۰ داشتند. بیشترین درصد بهره بردارهای بی سواد و با سطح ابتدایی و غیررسمی که به طور متوسط ۷۰ درصد بهره برداران کل را تشکیل می دهند، دارای زمین زراعی با مقیاس کمتر از ۵ هکتار هستند. کوچک بودن مزارع کشاورزی و پایین بودن تولید در نظام بهره برداری خانوادگی و کشاورزی (خرد و دهقان) از خصوصیات بارز مزارع کمتر از ۵ هکتار در کشور است که می توان آن را به عنوان یکی از بزرگ ترین معضل های بخش کشاورزی برای رشد و توسعه برشمارد. برای حل و برطرف کردن این مشکلات، ایجاد شرکت های زراعی با همکاری کشاورزان بومی منطقه و استفاده از تجارب کشورهای موفق در دنیا در این زمینه، تخصیص اعتبارات بلندمدت به کشاورزان با زمین کمتر از ۱۰ هکتار، سنددار کردن زمین و مزارع کشاورزی و هویت دار کردن آن و شناسایی و تحلیل مشکلات موجود در این نوع نظام ها، بررسی موانع و درنهایت، تدوین قوانین حقوقی در انواع نظام بهره برداری پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

بخش کشاورزی ، نظام بهره برداری خانوادگی ، نظام بهره برداری خرد