تحلیل همدیدی استخر هوای سرد سطوح فوقانی در ارتباط با شکل گیری و یا تشدید بارندگی استان آذربایجان شرقی در دوره ی گرم سال

 در هواشناسی همدیدی استقرار توده هوای سرد در تراز های میانی و فوقانی جو در اصطلاح علمی سلول هوای سردو یا استخر هوای سرد (Cold Pool) نامیده می شود. در این مطالعه آشکارسازی نقش استخر هوای سرد در ایجاد و یا تشدید بارندگی­ها،با بررسی نقشه­های همدیدی برای بازه ی سال های ۲۰۰۷ لغایت ۲۰۱۳، ۱۱۸ مورد استخر هوای سرد شناسایی گردید. در راستای اهداف تحقیق نقشه های همدیدی، نمودار ترمودینامیکی (SkewT) و پراکندگی بارش در روزهای شناسایی شده در استان آذربایجان شرقی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد استخرهای هوای سرد به صورت سه الگوی همدیدی متفاوت، تراف دمایی، سلول بسته­ای از هوای سرد و یا ترکیبی از تراف و سلول(در ترازهای مختلف) ظاهر می­گردد. هر چند که این عارضه همدیدی در همه ی ماههای دوره ی گرم سال مشاهده می­شود ولی بیشترین فراوانی وقوع آن در ماه مه (اردیبهشت) مشاهده شده است. بررسی مقادیر بارش ثبت شده در ایستگاههای هواشناسی در زمان استقرار استخر هوای سرد نشان داد که در ۶۴% مواقع حضور استخر هوای سرد بارندگی رخ داده و در ۲/۱۲% موارد وقوع بارندگی شدید باعث ایجاد سیل شده است. نتایج حاصل از بررسی اطلاعات نمودارهای ترمودینامیکی نشان داد هر چند در اکثر موارد وجود ناپایداری در جو توسط شاخص های ناپایداری تایید می شود ولی در مواردی هم ضعف هایی در تبیین شرایط ناپایدار جوی مشاهده گردید که نشان دهنده ی غلبه ی شرایط دینامیکی (در مقایسه با شرایط ترمودینامیکی) در هنگام استقرار این پدیده همدیدی می باشد. نهایتا مشخص گردید هر قدر اختلاف دمایی تراز ۸۵۰ با ۵۰۰ میلی­باری در اثر استقرار استخر هوای سرد بیشتر باشد احتمال تشدید بارندگی­ها و وقوع تگرگ و سیل افزایش می­یابد.

کلیدواژه ها:

استخر هوای سرد ، تحلیل همدیدی ، نمودارهای ترمودینامیک (SkewT) ، بارش ، سیل ، آذربایجان شرقی