تحلیل همدیدی- پویشی روزهای گرم فراگیر در ایران زمین

یکی از حالات دمایی، دماهای بالا و رخداد روزهای گرم است. مطالعه ی روزهای گرم و سازوکارهای جوی توام با این رویداد با توجه به اهمیت این حالت دما، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در پژوهش حاضر تلاش شد تا روزهای گرم فراگیر ایران، شناسایی، طبقه­بندی و تحلیل شوند. به این منظور از دو پایگاه داده استفاده شد. اول پایگاه داده­ شبکه­ای دمای بیشینه ی کشور، این داده­ها حاصل میان­یابی مشاهدات روزانه از ابتدای سال ۱۳۴۰ تا انتهای سال ۱۳۸۶ است. دوم داده­های جوی شامل متغیر­های فشار تراز دریا (هکتوپاسکال)، مولفه ی باد مداری و نصف النهاری (متر بر ثانیه) و ارتفاع ژئوپتانسیل (متر) است. به منظور بررسی این داده­ها محدوده ی بین ۱۰ درجه طول غربی تا ۱۲۰ درجه طول شرقی و از استوا تا ۸۰ درجه ی عرض شمالی درنظر گرفته شد. در طول دوره ی آماری، ۱۵۳۹ روز گرم فراگیر شناسایی گردید. بر اساس تکنیک تحلیل خوشه­ای روزهای گرم در چهار گروه طبقه بندی شد. تحلیل شرایط جوی این روزها نشان داد که توام با تکوین روزهای گرم استقرار کم فشارهای منطقه­ای و ناهنجاری منفی فشار بر روی کشور محتمل است. در این شرایط جهت گیری وزش باد از نواحی جنوب، به ویژه عربستان، عراق و افریقا در ترازهای زیرین و حتی میانه ی جو که حاصل افزایش ارتفاع  بر روی ایران می باشد، دیده شده است. گرمایش سطحی و تراز بالایی موجب تکوین پایداری جو شده است. زیرا تفاوت دمایی دو تراز کم و در نتیجه تخلیه ی حرارتی کاهش و ثبات شرایط دمایی مورد انتظار است.

کلیدواژه ها:

روز گرم ، فرارفت گرم ، فراگیر ، ایران