واکاوی علل زوال شرکت سهامی زراعی نوبنیاد سهل آباد در شهرستان نهبندان

پیش از انقلاب، تشکیل شرکت­های سهامی زراعی با هدف تغییر در ساختارهای بخش کشاورزی انجام شد که در آن زمان به سبب مسائلی همچون عدم توجه به مشارکت و رضایت جامعه روستایی، ناموفق ماند. طی دو دهه­ اخیر، بازگرایشی به احیا و ایجاد شیوه بهره­برداری سهامی زراعی در اقصی نقاط کشور می­توان شاهد بود که نمونه آن، ایجاد شرکت سهامی زراعی در دشت سهل­آباد شهرستان نهبندان بوده است. مطالعه­ این شرکت سهامی زراعی جدید در نهبندان، حاکی از افت­و­خیز شدید آن در فضای روستایی ناحیه است که در این پژوهش تلاش شده است تا ضمن بررسی علل گرایش روستاییان به نظام سهامی زراعی در سال ۱۳۸۴، به تحلیل دلایل مقابله و تعارض مردم با این نظام زراعی در سال ۱۳۹۹ پرداخته شود تا تبیینی از علل رکود آن برای کاربرد در سایر نواحی کشور به دست آید. این تحقیق بر مبنای هدف کاربردی است. به منظور گردآوری داده­ها از روش آمیخته (ترکیبی از روش های کمی و کیفی) استفاده شده است. بررسی­ها نشان داد روستاییان دشت سهل­آباد، با انگیزه کسب منافع اقتصادی بیشتر از منابع آب و خاک در اختیار، با میزان مشارکت بالا، اقدام به پذیرش نظام سهامی زراعی نموده­اند؛ با گذشت بیش از یک دهه از عمر شرکت سهامی زراعی در دشت سهل­آباد، نه­تنها توفیقی در اهداف حاصل نشده، بلکه دغدغه­های جدیدی نیز در فضای روستایی پدیدار شده که بنا به چهار دلیل؛ پایین­بودن سطح بازدهی اقتصادی شرکت، عملکرد غیراصولی هیئت­مدیره شرکت، تشدید عناصر برون­فضایی تاثیرگذار بر عملکرد اقتصادی شرکت و حیات اقتصادی سهامداران و عدم پشتیبانی مناسب دستگاه­های متولی از شرکت سهامی زراعی و سهامداران بوده است. در کل می­توان گفت تغییر نظام خرده­مالکی به سهامی زراعی، به دلایل یادشده، نه­تنها حرکتی رو به سوی توسعه نبود؛ بلکه فضایی ضد توسعه روستایی در دشت سهل­آباد به­وجود آورده است.

کلیدواژه ها:

توسعه روستایی ، توسعه کشاورزی ، نهبندان ، نظام بهره برداری ، شرکت سهامی زراعی