ارزیابی و اصلاح شبکه بارش آفرودیت در برآورد بارش ماهانه و سالانه مناطق مرکزی ایران

مقدمه و هدف: تخمین بارندگی و تهیه نقشه ­های دقیق هم بارش در مناطق فاقد آمار هواشناسی اهمیت بسیاری در مطالعات هیدرولوژی و هواشناسی دارد. اهمیت این موضوع در مناطق کویری که فاقد ایستگاه ­های متراکم هواشناسی می باشند بیشتر است. شبکه متراکم بارش آفرودیت، داده­ های روزانه بارش را در گره­ های ۲۵/۰×۲۵/۰ درجه در محدوده ایران در اختیار قرار می­ دهد اما قبل از استفاده از آن باید ارزیابی و اصلاح شود. مواد و روش ها: این تحقیق با هدف بررسی دقت و صحت داده ­های بارش شبکه آفرودیت در چهار حوضه­ ی آبریز کویری ایران از زیرمجموعه حوضه آبریز فلات مرکزی ایران در مقیاس­های زمانی ماهانه و سالانه انجام شد. برای این منظور از داده های میانگین درازمدت ماهانه و سالانه ۹ ایستگاه همدیدی و ۲ ایستگاه باران­سنجی سازمان هواشناسی استفاده شد که اقلیم ایستگاه­ ها از فراخشک، خشک و نیمه خشک متغیر است. برای صحت­ سنجی داده ­ها در هر مقیاس زمانی ، از آماره­ های ضریب همبستگی، ریشه میانگین مربعات خطا و میانگین اریبی خطا استفاده شد. در ادامه داده های شبکه با روش نسبت میانگین­ها اصلاح شد. سپس دقت داده­های اصلاح شده با دو روش معمول درون­یابی کریجینگ و وزنی عکس فاصله مقایسه گردید. یافته ها: نتایج شاخص خطای اریبی نشان داد داده­ های شبکه آفرودیت در مقیاس ماهانه و سالانه همبستگی مناسبی با داده­های ایستگاهی داشته اما به نظر می رسد تخمین بارش شبکه بیشتر از داده های واقعی است که برای رفع این مشکل با اعمال ضرایب اصلاحی، داده­های شبکه اصلاح شد. ضرایب اصلاحی بدست آمده بین ۰/۶۰ در ماه های کم بارش تا ۰/۹۴ در ماه­های پربارش تغییر می­کند. بررسی شبکه اصلاح شده در ماه­ های مختلف نشان داد علاوه بر رفع مشکل بیش­برآوردی، میانگین خطا نیز به مقدار زیادی کاهش یافته است، همچنین در مورد بارش سالانه، جذر میانگین مربعات خطا از ۷۱/۲۵ به ۱۵/۱۹ میلیمتر تقلیل یافت که نشان دهنده افزایش تقریبی پنج برابری کارایی این شبکه پس از اعمال ضرایب اصلاحی است. نتیجه گیری:   نتایج مقایسه شبکه اصلاح شده با روش­های درون ­یابی نشان داد که در همه شاخص­های مورد بررسی شبکه اصلاح شده از هر دو روش درون­ یابی در تخمین بارش بسیار کارآمدتر است. لذا استفاده از ضرایب اصلاحی به دست آمده در این پژوهش برای شبکه آفرودیت به منظور بالا بردن دقت شبکه بارش آفرودیت توصیه می ­شود.

کلیدواژه ها:

Bias error correction of Aphrodite network ، Overestimation ، Rainfall network ، Rainfall estimation ، شبکه بارش ، اصلاح خطای اریبی شبکه آفرودیت ، بیش برآورد ، تخمین بارش