بررسی شخصیت حمزه سیدالشهدا در شعر فارسی

حضرت حمزه(ع)، سیدالشهدا، عموی نبی مکرم(ص)، یکی از شخصیت­های مهم صدر اسلام است که با وجود دلاوری­ها و جان­فشانی­های بسیار، آن گونه که شایسته مقام اوست، جایگاه رفیعش در شعر فارسی انعکاس نیافت. از میان خیل انبوه شاعران فارسی­گو، گروهی تنها به شجاعت حضرتش توجه کرده­اند و برخی نیز ، تنها از نظرگاه عرفانی به موضوع شهادت جانسوز ایشان نگریسته­اند. این جستار برآن است ضمن بررسی جایگاه حضرت حمزه از دیدگاه­های گوناگون در شعر شاعران فارسی زبان، ابعاد عرفانی شخصیت ایشان را از منظر دو شاعر عارف، سنایی غزنوی(۴۷۰- ۵۲۹ ه.ق) و مولوی (۶۰۴-۶۷۲ ه. قب)، واکاوی کند. دستاورد پژوهش آن است که  سنایی  در حدیقه و دیوان اشعار خود و مولوی در دیوان شمس و مثنوی معنوی،  در مقایسه با دیگر شاعران، بیشترین اشارات را به حضرت حمزه (ع) دارند. سنایی ضمن آنکه واقعه جانسوز شهادت حضرت حمزه  را با بیانی حسرت آلود و عاطفی بیان می­کند، شرط پذیرش نماز را به تاسی از حضرت حمزه ، بریدن از خود و تمام تعلقات دنیوی می­داند. در جهان بینی عرفانی مولانا ، توجه به واقعه شهادت حضرت حمزه، راهی است برای بیان مسائلی همچون اهمیت فنای صوفیانه، موت اختیاری و مرجح دانستن عشق بر شجاعت.

کلیدواژه ها:

حمزه سید الشهدا(ع) ، شعر فارسی ، دیدگاه عرفانی ، موت اختیاری ، عشق ، شجاعت