زمینه های ظهور فضاهای تجاری جدید در دوران پهلوی اول (مطالعه موردی: شهر قم)

تاریخ تحول معماری عامیانه ایران کمتر مورد پژوهش بوده است. در دوره گذار بین سنت و مدرنیته (اواخر قاجار و اوایل پهلوی)برخی مجموعه های تجاری در شهرهای بزرگ ایران پدیدار شد که تا حد زیادی از الگوهای بازار سنتی و تیمچه های آن متمایزبود، اما شباهت مطلقی هم با پاساژهای مدرن اروپایی نداشت. این پژوهش پس از شناسایی و مستندنگاری این بناها در شهر قم، باروش تفسیری تاریخی و براساس اسناد تعیین گر و زمینه ای، به جستجوی ریشه های ظهور این الگوهای تجاری میانه می پردازد. دراین پژوهش سه الگوی خارجی برای این مجموعه های تجاری شناسایی و نقش آن ها مورد بحث قرار گرفته است که عبارتند ازبدستان های عثمانی، پاساژهای روسی قرن نوزدهم و پاساژهای پاریسی. در کنار این الگوها، پنج عامل زمینه ای در درون جامعه ایرانیدر تاریخ موردبحث، مورد واکاوی واقع شده است که نقش عملیات تخریبی خیابا نکش یهای رضاخان و تقابل وی با بازاریان، نقشفرنگ رفته ها، نقش تکنیک های ساختمانی جدید و الگوهای سنتی در این مورد، مطالعه شده است و میزان اثر هرکدام ارزیابی و درمورد نمونه های قم، مستندسازی شده است.

کلیدواژه ها:

مجموعه تجاری ، مدرنیزاسیون ، پهلوی اول ، دوره گذار ، پاساژهای پاریس