زمین شناسی، کانی شناسی، دگرسانی و مطالعه میانبارهای سیال در کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا، پهنه زمین درز سیستان، جنوب خاور ایران

کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله ۷۰ کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین درز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانه زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب کالک- آلکالن و متاآلومینوس و از گرانیتوییدهای تیپ I می باشد که در یک محیط فرورانش حاشیه قاره ای جایگزین شده است. فعالیت های گرمابی منطقه کاملا تحت تاثیر توده نفوذی جانجا رخ داده و در اثر فعالیت این سیالات گرمابی، انواع دگرسانی های پتاسیک، پروپیلیتیک، آرژیلیک و به ندرت فیلیک تشکیل شده اند. کانه زایی در کانسار جانجا به صورت افشان و رگه-رگچه (داربستی) و عمدتا در پهنه پتاسیک رخ داده است. پهنه های کانه زایی شامل پهنه درونزاد، پهنه غنی شده برونزاد و پهنه اکسیدی در کانسار جانجا است. مجموعه کانه های سولفیدی شناسایی شده در این کانسار شامل کالکوپیریت، پیریت، کوولیت، کالکوسیت، مولیبدنیت، بورنیت و کانه های اکسیدی شامل مگنتیت، هماتیت، گوتیت و هیدروکربنات های مس شامل مالاکیت و آزوریت می باشد. طلا و مولیبدن نیز عمدتا در همراهی با کانی های سولفیدی مس از جمله کالکوپیریت و بورنیت می باشد. مطالعات میانبارهای سیال رگه های کوارتز- سولفیدی مربوط به پهنه دگرسانی پتاسیک در این کانسار نشان دهنده محدوده دمای همگن شدن ۳۰۱ تا ۴۸۰ درجه سانتی گراد و میانگین شوری ۱۹ درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای آبگین و محدوده دمای همگن شدن ۲۵۴ تا بیش از ۵۵۰ درجه سانتی گراد و میانگین شوری ۵۴ درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای سیال بسیار شور می باشد. نتایج این مطالعات نشان می دهد که در کانسار جانجا فرایندهای  اختلاط و سرد شدن سیالات باعث نهشت کانه زایی مس- مولیبدن-(طلا) شده است. در نهایت با توجه به ویژگی های کانسار جانجا، از جمله محیط زمین ساختی، سنگ میزبان، کانی شناسی، ویژگی های سیال کانه ساز، محتوای فلزی، نوع کانه زایی و دگرسانی ها و مقایسه این ویژگی ها با کانسارهای پورفیری می توان نتیجه گرفت که کانه زایی در کانسار جانجا قابل مقایسه با کانسارهای مس- مولیبدن- (طلا) پورفیری نوع حاشیه قاره ای می باشد.

کلیدواژه ها:

پهنه زمین درز سیستان ، کانسار مس-مولیبدن پورفیری ، جانجا ، میانبارهای سیال ، اختلاط