بازشناخت گوتیک در ادبیات فارسی با تکیه بر رمان و نمایش شازده احتجاب هوشنگ گلشیری

در حوزه ی ادبیات داستانی، گوتیک به شیوه ای از داستان نویسی در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی اطلاق می شود که موضوعاتی چون ترس و وحشت، مرگ، فضاهای وهم آلود، غلبه ی اندیشه های مردسالارانه، زورگویی نسبت به زنان، شخصیت های روان رنجور، مکان های ترسناک و ... برجسته ترین محورهای آن را تشکیل می دهند. این شیوه از نویسندگی برای نخستین­بار در سال ۱۷۶۴ با نگارش قلعه ی اوترانتو از سوی «هوراس والپول» ظهور کرد. بعدها نویسندگان دیگر با نگارش آثاری به بسط و گسترش این شیوه ی داستان نویسی پرداختند. داستان نویسان در حوزه ی ادبیات داستانی فارسی نیز به دنبال تاثیرپذیری از مکاتب غربی، به این شیوه ی ادبی گرایش یافتند. صادق هدایت برای نخستین­بار با نگارش بوف کور در این راه قدم نهاد و نویسندگان دیگر نیز به دنبال آن به بسط و گسترش این نوع ادبی در آثار داستانی فارسی پرداختند. اگر چه مولفه های گوتیک در ادبیات داستانی ایران، کاملا با نمونه های غربی آن منطبق نیست، اما می توان این ادعا را داشت که آثار داستانی فارسی در این حوزه توانسته اند موفق عمل کنند و حتی در پاره ای موارد مولفه هایی را نیز بر آن بیفزاید. رمان شازده احتجاب از هوشنگ گلشیری، از جمله رمان هایی است که در نوع ادبی گوتیک به رشته ی تحریر درآمده و مولفه های این نوع ادبی در آن قابل بررسی است. روش پژوهش حاضر مبتنی بر تحلیل محتواست و جمع آوری اطلاعات به روش کتاب­خانه ای صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که گلشیری با فضسازی مناسب و بهره گیری مناسب از دو عنصر زمان و مکان و نیز به تصویر کشیدن شخصیت هایی که اعمال و رفتارآنان بر فضای وحشت­انگیز و وهم­آور داستان افزوده و بیان توهمات و خشونت و مرگ آوری در داستان، اثر خود را به عنوان رمانی گوتیک به همگان معرفی کرده است. اهداف پژوهش:بازشناسی سبک گوتیک در ادبیات فارسی.بررسی گوتیک در رمان و نمایش شازده احتجاب هوشنگ گلشیری.سوالات پژوهش:سبک گوتیک چه جایگاهی در ادبیات فارسی دارد؟گوتیک در رمان و نمایش شازده احتجاب چه بازتابی یافته است؟

کلیدواژه ها:

ادبیات داستانی ، گوتیک ، شازده احتجاب ، هوشنگ گلشیری