پهن هبندی خطر سی لخیزی در حوضه آبریز هیرچای با استفاده از مدل تحلیل شبک های (ANP)

مناطق کوهستا نی شمال غرب کشور به دلیل توپوگرافی خاص خود و بارش تقریبا مناسب طی سال و به خصوص در فصل بهار،از جمله مناطق مستعد وقوع مخاطره سیل هستند. پژوهش حاضر با هدف تهیه نقشه پهن هبندی خطر وقوع سیلاب در حوضهآبریز هیرچای در استان اردبیل انجام گرفته است . برای تهیه نقشه پهن هبندی خطر وقوع سیلاب از ۱۱ معیار موثر در وقوع اینپدیده استفاده شده است که عبارتند از: فاصله از آبراهه، شماره منحنی، تراکم زهک شی، ش یب، جهت شیب، ارتفاع، تحدب زمین،پوشش گیاهی، کاربری اراضی، نوع سازند و نوع خاک. به منظور وزن دهی معیارها در پژوهش حاضر از روش تحلی ل شبکه ای(ANP) و منطق فازی استفاده شد. نتایج نهایی به دست آمده از تحقیق نشان داد که به ترتی ب مع یار فاصله از آبراهه، پوشش گیاهی، شیب و کاربری اراضی با ضریب وزنی ۰/۳۲۹، ۰/۱۵۸ و ۰/۱۳۳ با توجه به کنترل زیادی که بر میزان و چگونگی تخلیه رواناب از سطح حوضه دارند، از بیشترین می زان اهمیت و تاثیر برخوردار هستند. در نهایت با تلفیق این لا یه ها در محیطGIS نقشه پهنه بندی به دست آمد. حوضه مورد مطالعه با توجه به مساحت پهنه های مستعد سیل خیزی به ۵ کلاس بسیار زیاد،زیاد، متوسط، کم و بسیار کم تقسیم بندی شده است که قسمت های با استعداد سیل خیزی بسیار زیاد و ز یاد به ترتیب ۳۶ و ۳۱درصد و قسمت های با استعداد بسیار کم و کم ۷ و ۱۱ درصد از مساحت حوضه را به خود اختصاص داده اند. طبق نتایج حاصل از تحقیق، قسمت های شمالی و مرکزی و جنوب غربی با توجه به نزدیکی به آبراهه اصلی، ش یب کم، تراکم زهکشی بالا تراکم کمپوشش گیاهی و وجود مراتع که در اثر چرای بیش از حد باعث از بین رفتن پوشش گیاهی می شود بیشترین خطر وقوع سیل ر ادارد که باید از ساخت و ساز در این مناطق خوداری و با استفاده از طرح های کاربری و ا یجاد پوشش گیاهی خطر وقوع سیل رادرا ین مناطق کاهش داد. در حالی که در بخش های جنوبی، جنوب شرقی و بخش هایی از حاشیه حوضه به دلیل پوشش گیاهیمناسب، دور بودن به آبراهه اصلی در معرض خطر سیلاب کمتری هستند.

کلیدواژه ها:

سیلاب ، منطق فازی ، مدل GIS ، ANP ، هیرچای