تحلیل ریخت شناسی رودخانه مرگ ماهیدشت

رودخانه­ها از نظر شکل کانال و میزان پویایی بسیار متعددند با توجه به ویژگی­های فیزیکی مشترک قابل طبقه­بندی هستند روش طبقه­بندی راسگن پایداری نسبی انواع رودهای مختلف را با استفاده از روابط رسوب و هیدرولیک مورد بررسی قرار می­دهد. در این پژوهش به بررسی رفتار ریخت شناسی رودخانه مرگ (ماهیدشت) با استفاده از روش تجربی راسگن پرداخته شده ­است در ابتدا جهت استخراج متغیرهای ریخت­شناسی مجرا از قبیل شاخص گودافتادگی، نسبت عرض به عمق، ضریب خمیدگی، شیب کانال، در محیط نرم­افزار  HEC-RAS(ورژن ۵.۰.۷) استخراج و مواد بستر حاصل بررسی­های میدانی گردآوری شد. با توجه به تفاوت شیب رودخانه مرگ به چهار بازه تقسیم گردید میزان ضریب خمیدگی و شعاع انحنا در محیط GIS (ورژن ۱۰.۵) برای هر بخش محاسبه شد. جهت محاسبه رودخانه در سطح II راسگن ۴۴ مقطع عرضی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهد که رودخانه مرگ در بازه ی اول در رده F۶، در بازه ی دوم و سوم در رده C۶ و در بازه ی چهارم رودخانه در رده B۶ قرار گرفته­است. مقاطع قرار گرفته در رده F۶، میزان شیب بستر زیاد، شاخص گودافتادگی کم و دشت سیلابی کمتر توسعه یافته ­است و پتانسل فرسایش کناره خیلی زیاد بوده است. در مقاطع رده C۶ میزان شیب کاهش یافته است علاوه بر آن شاخص گودافتادگی افزایش یافته و دشت سیلابی گسترش پیدا کرده است و تاثیر کنترلی پوشش گیاهی در ثبات دامنه خیلی زیاد است. مقاطع دارای رده B۶، میزان شیب کمتر از سایر بازه­ها است، شاخص گودافتادگی متوسط و در نهایت پتانسیل فرسایش کناره کم بوده­است. بنابراین الگوهای مجرای رودخانه مرگ (ماهیدشت) و به تبع آن متغیرهای موثر در طبقه­بندی و تفکیک مجراها درغالب مقاطع با مدل راسگن مطابقت دارند.

کلیدواژه ها:

طبقه بندی راسگن ، HEC-RAS ، رودخانه مرگ ماهیدشت