تاثیر کاربری های کشاورزی، باغ و جنگل بر شاخص کیفیت خاک در استان آذربایجانغربی

کاربری اراضی تاثیر چشمگیری بر ویژگیهای خاکها داشته و آگاهی از این ویژگی های برای حفظ پایداری زیست بوم و افزایش بهره وری خاک ضروری است. در این تحقیق اثر کاربری زراعی، باغ سیب و جنگل بلوط (باسابقه بیش از ۳۰ سال) بر خواص شیمیایی برخی  خاکها در استان آذربایجانغربی موردبررسی قرار گرفت. برای انجام این مطالعه، در مجموع ۷۵ نمونه خاک در کاربریهای مختلف به صورت کاملا تصادفی از عمق سطحی ۲۰-۰ سانتیمتری برداشت و برخی ویژگی های شیمیایی خاکها اندازهگیری و شاخص کیفیت خاک (SQI) در کاربریهای مختلف تعیین گردید. نتایج نشان داد که میزان مواد آلی (۸/۲%) و نیتروژن کل خاک (۲۰/۰%) در کاربری جنگل بیشتر از دو کاربری باغ و زراعت بود. فسفر قابل استفاده در خاک کاربری باغ (۲/۱۶میلیگرم بر کیلوگرم) بیشتر از خاک کاربری زراعی (۶/۱۲میلیگرم بر کیلوگرم) و آن نیز بیشتر از خاک کاربری جنگل (۶/۱۰میلیگرم بر کیلوگرم) بود که میتواند نشاندهنده مصرف مقادیر بالای کودهای فسفاته در کاربری باغ نسبت به بقیه کاربریها باشد. مقادیر واکنش خاک، هدایت الکتریکی و میزان کربنات کلسیم معادل در خاک کاربری جنگل نسبت به مقادیر آن ها در خاک کاربری های زراعی و باغی کمتر بودند. نتایج ارزیابی شاخص کیفیت خاک (SQI) نشان داد شاخص های مواد آلی، pH و فسفر قابل استفاده به عنوان MDS، بالاترین تاثیر را در ارزیابی کیفیت خاک های موردمطالعه داشتند. شاخص کیفیت خاک در خاکهای جنگلی (۴/۱) به طور معنیداری بالاتر از کاربری باغی (۳/۱) و زراعی (۲/۱) بود. چنین استنباط میگردد تاثیر کاربریهای موردمطالعه بر ویژگی های کیفی خاک میتواند به واسطه میزان ورودی مواد آلی و فعالیتهای کشت و کار تشدید گردد.

کلیدواژه ها:

باغ ، جنگل ، زراعی ، شاخص کیفیت خاک ، کاربری اراضی